Ella Hendriks heeft zo’n dertig jaar gewerkt als restaurator van schilderijen, voornamelijk in de museale wereld. Hiermee deed zij fundamentele kennis en uitgebreide praktijkervaring op in alle aspecten aangaande de dagelijkse en langetermijnzorg van cultureel erfgoed. Haar werkzaamheden liepen uiteen van het vaststellen van de conditie van schilderijen en het opstellen van behandelplannen voor collecties tot het adviseren over de vereisten voor opslag, transport en tentoonstellen van werk en het voorbereiden, coördineren en uitvoeren van (vaak complexe) conserverings- en restauratiebehandelingen. Ze opereert binnen een internationaal netwerk en zet zich in om het vak restaurator over het voetlicht te brengen voor een breed publiek.

Verbinden van onderzoek en praktijk

Gedegen onderzoek op het terrein van conservering kan volgens Hendriks uitsluitend plaatsvinden als de werkelijke vragen uit het veld in beschouwing worden genomen en met grondige kennis van de conserveringspraktijk. Tegelijkertijd moeten vanuit het wetenschappelijk onderzoek passende richtlijnen worden gedefinieerd voor de preventieve zorg en het risicomanagement van collecties, en moet onder meer kennis worden gedeeld over mogelijke benaderingen, en methoden en materialen voor conservering en restauratie. Experimenteel onderzoek kan bovendien leiden tot de ontwikkeling van nieuwe diagnostische technieken en methoden. In haar werk ziet Hendriks het verbinden van wetenschap en praktijk dan ook als essentieel.

In haar onderzoek zal Hendriks zich richten op de ontwikkeling van conserveringsmethoden en -strategieën, en op de toepassing van methoden en richtlijnen vanuit ethisch en wetenschappelijk perspectief. ‘Een voorbeeld is het onderzoek dat ik samen met het Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) en andere partners verricht naar het fenomeen van kleurverandering in schilderijen onder invloed van licht’, vertelt Hendriks. ‘We kijken wat dit  betekent voor onze waardering van het kunstwerk nu en de manier waarop we met aspecten van conservering, restauratie en presentatie omgaan’. Een ander gebied van haar onderzoek betreft de besluitvorming rond het ‘schoonmaken’ van schilderijen, dat is het verwijderen van oude vernis en/of vuillagen van verfoppervlaktes. Op dit onderwerp werkt ze samen met dr. Klaas Jan van den Berg, de nieuwe hoogleraar Chemische aspecten van conservering van cultureel erfgoed, in het bijzonder schilderkunst. Daarnaast gaat zij zich bezighouden met de studie van de geschiedenis van conservering en restauratie van roerend cultureel erfgoed als basis voor reflectie op de huidige theorie en praktijk.

Hendriks zal een centrale rol op zich nemen in het onderzoek dat plaatsvindt binnen de Netherlands Institute for Conservation, Art and Science (NICAS). Ook zal ze - in samenwerking met Maarten van Bommel, hoogleraar Natuurwetenschappelijke aspecten van conservering en restauratie van roerend cultureel erfgoed - nieuw onderzoek opzetten dat niet alleen de faculteitsgrenzen overstijgt, maar ook bijdraagt aan (inter)nationale onderzoeksprogramma’s en netwerken voor conservering.

Opleiden tot restaurator

Hendriks gaat vooral onderwijs geven aan studenten van de eenjarige minor en de tweejarige master Conservation and Restoration of Cultural Heritage (Restauratiekunde), en de tweejarige postmaster-opleiding die leidt tot de kwalificatie van restaurator. Zowel in onderwijs als onderzoek heeft Hendriks niet alleen oog voor de verbinding tussen onderzoek en praktijk, maar ook voor die tussen de geesteswetenschappen en de bètawetenschappen die eveneens cruciaal is voor de conserveringspraktijk.

Over Hendriks

Hendriks is in Engeland, in Manchester en Cambridge, opgeleid als respectievelijk kunsthistorica en restaurator. Ze promoveerde aan de UvA op een technisch-kunsthistorisch proefschrift over het werk van Vincent van Gogh. Van 1988 tot 1999 was zij hoofdrestaurator van het Frans Halsmuseum. Sinds 1999 werkt Hendriks als senior restaurator in het Van Gogh Museum. Deze functie combineert zij sinds januari 2014 met die van universitair hoofddocent aan de opleiding Conservering & Restauratie van de UvA.