19 augustus 2016
In de klas zie je grote verschillen in de leessnelheid van kinderen. Kinderen met dyslexie lezen maar half zo snel als hun goed lezende klasgenoten, terwijl ze hetzelfde onderwijs krijgen. Thuis zie je wél verschillen in het aanbod. Goede lezers groeien vaak op met vollere boekenkasten thuis, ze zien hun ouders vaker lezen, en ze worden vaker voorgelezen. Men is vaak geneigd om te denken dat verschillen in opvoeding verantwoordelijk zijn voor verschillen in leesvaardigheid. De onderzoekers toonden voor het eerst aan dat er sprake is van een zogeheten ‘gen-omgevingscorrelatie’: ouders die zelf goed lezen geven hun kinderen hun genetische aanleg voor goede leesvaardigheid door, maar stimuleren lezen ook meer. Zo groeien kinderen van goed lezende ouders op in een omgeving die past bij hun genetische aanleg. Het verband tussen thuisomgeving en leesvaardigheid komt dus vooral door de genen.
Om dit te onderzoeken deden ouders en kinderen verschillende testjes. Zo moesten ze in één minuut tijd zoveel mogelijk woorden oplezen van een leeskaart. Daarnaast vulden ze vragenlijsten in over de thuisomgeving. Met de kennis dat de meeste opvoedingseffecten eigenlijk gemaskeerde genetische effecten zijn, kunnen nieuwe methoden voor het verbeteren van leesvaardigheid worden ontworpen. De studie is 19 augustus gepubliceerd in Reading Research Quarterly.
Het leesonderzoek in NEMO is opgezet door onderzoekers van de afdeling Pedagogiek, Onderwijskunde en Lerarenopleidingen van de UvA. Dr. Elsje van Bergen, eerste auteur op het artikel, ontving voor dit onderzoek een Rubiconsubsidie van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Met Rubicon kunnen talentvolle jonge wetenschappers onderzoekservaring opdoen aan een buitenlands topinstituut. Van Bergen werkte met deze subsidie de afgelopen paar jaar aan de University of Oxford.
Het onderzoek werd gedaan in 2011, 2012 en 2013 in NEMO in het kader van Science Live, een onderzoeksprogramma waarin wetenschappers hun onderzoek in en met bezoekers van het Science Museum uitvoeren. Met Science Live brengt NEMO wetenschap en publiek bij elkaar. Dit levert niet alleen waardevolle gegevens op, maar geeft het publiek ook een interessant kijkje in de wetenschappelijke keuken. Science Live komt mede tot stand door samenwerking met NWO en de KNAW. Meer informatie over het leesonderzoek vindt u op sciencelive.nl/onderzoeken.
Van Bergen, E., van Zuijen, T.L., Bishop, D.V.M., & de Jong, P.F. (in druk). Why are home-literacy environment and children’s reading skills associated? What parental skills reveal. Reading Research Quarterly. DOI: 10.1002/rrq.160
Het artikel verschijnt 19 augustus online op onlinelibrary.wiley.com (open access).