Curriculum vitae

Ik studeerde kunstgeschiedenis en geschiedenis aan de Vrije Universiteit en werkte van 1981-85 als docent kunst- en cultuurgeschiedenis aan de Akademie voor Beeldende Kunsten in Amersfoort/Utrecht, van 1985-1993 als wetenschappelijk medewerker oude kunst, als hoofd Advies (1993-1997) en ten slotte als waarnemend directeur (1996-1997) bij de Rijksdienst Beeldende Kunst, als aio-begeleider bij de Universiteit Utrecht (1992-93) en als hoofd Opleidingen en plaatsvervangend resp. waarnemend directeur bij het Instituut Collectie Nederland (1997-2006). Daarnaast deed ik kortlopende opdrachten voor de Open Universiteit en de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek.

Op 1 juni 2003 werd ik in deeltijd benoemd tot persoonlijk hoogleraar "Cultureel erfgoed, restauratie en conservering, in het bijzonder van roerende goederen" aan de Universiteit van Amsterdam. Mijn inaugurele oratie Cultureel erfgoed in revolutie en restauratie ging over het fysieke lot van de schilderijen die in 1795 na de Bataafse Revolutie door de Fransen werden weggevoerd naar Parijs. Vanaf 1 mei 2006 was ik als fulltime hoogleraar verbonden aan de opleiding Algemene Cultuurwetenschappen.  Per 1 mei 2011 ben ik benoemd tot hoogleraar Kunstgeschiedenis van de Nieuwere Tijd aan deze universiteit. Mijn inaugurele oratie Pro memorie. Een Gouden Eeuw als erfenis ging over de plaats van de schilderkunst in de memoriecultuur van de zeventiende eeuw.

Onderzoek

Ik promoveerde in 1989 aan de Vrije Universiteit op een proefschrift Feesten voor het vaderland: patriotse en Bataafse feesten 1780-1806 en publiceerde veel over de Nederlandse beeldende kunst van de (late) achttiende eeuw, dikwijls in relatie tot cultuur en politiek van die tijd. Een ander aspect van mijn werk betreft het contemporaine en latere beeld van de zeventiende-eeuwse Nederlandse schilderkunst, zoals onder andere blijkt uit De Gouden Eeuw in perspectief  (SUN 1992, Cambridge UP 1999) en diverse publicaties over de geschiedenis van nationale musea, met name het Rijksmuseum in Amsterdam. De laatste tijd beweeg ik mij vooral op het terrein van de Nederlandse schilderkunst van de zeventiende eeuw, onder andere met de publicatie, samen met Niek van Sas, van De burger van Delft. Een schilderij van Jan Steen (Rijksmuseum 2006/2007) en Het Straatje van Vermeer. Gezicht op de Penspoort in Delft (Rijksmuseum 2015) en publicaties over 17e-eeuwse portretten en andere schilderijen. In september 2022 kwam uit: Frans Grijzenhout (red.), Kunst, kennis & kapitaal. Oude meesters op de Hollandse kunstmarkt (1670-1820), Amsterdam (Walburg Pers) 2022.

Onderwijs

Binnen de opleiding Kunstgeschiedenis heb ik onderwijs gegeven op BA en MA niveau, o.a. over de Nederlandse portretkunst van de zeventiende en achttiende eeuw, de vroeg-moderne stad en het geschilderde stadsgezicht en over het 18e-eeuwse veilingwezen. Voor internationale studenten gaf ik cursussen over Vermeer's Delft en Rembrandt's Amsterdam. Ik lever daarnaast bijdragen aan andere vakken binnen de opleiding Kunstgeschiedenis.  

Bestuur

Van 1 januari 2008 tot 1 september 2013 was ik voorzitter van de afdeling Kunst-, Religie- en Cultuurwetenschappen aan de UvA. Van 1 maart 2014 tot 1 september 2017 was ik voorzitter van de capaciteitsgroep Kunstgeschiedenis. Van begin 2019 tot eind 2021 was ik directeur van de landelijke Onderzoeschool Kunstgeschiedenis (OSK) en vertrouwenspersoon wetenchappelijke integriteit binnen de faculteit Geestesweteschappen. Ik zit in het bestuur van de stichting Daendels. In 2018 werd ik gekozen tot lid van de Koninklijke Hollandsche Maatschappij van Wetenschappen, het oudste wetenschappelijk genootschap van Nederland (1752).

Kunstraadsels

In juni en juli 2017 zond omroep MAX op NPO2 zes afleveringen uit van het programma Kunstraadsels, dat geheel gewijd was aan mijn onderzoek. Samen met Julia van Marissing en Sophia Thomassen probeerde ik in dit programma antwoord te geven op vragen rond zes belangrijke kunstwerken uit de Gouden Eeuw.  

Over zeventiende-eeuwse Nederlandse schilderkunst

‘Three brothers, thrice six years old: Thomas de Keyser’s riddle solved’, The Rijksmuseum Bulletin (2022:1) 4-25 https://doi.org/10.52476/trb.11720

‘Adriaen van Ostade, Frans Hals, and the art-loving Van den Heuvel family’, Simiolus (2021: 3) 170-188

‘Potter’s Bull: an heirloom and a gift’, Journal of the Historians of Netherlandish Art 13: 1 (2021) https://jhna.org/wp-content/uploads/2021/03/JHNA_13.1_Grijzenhout.pdf

Frans Grijzenhout, Leonore van Sloten, Jaap van der Veen, ‘Een kwestie van identiteit: Rembrandts mansportret in Antwerpen: Swalmius of niet?’, Kroniek van het Rembrandthuis (2020) https://doi.org/10.48296/KvhR2020.01

Frans Grijzenhout, Gwen Borms, Julia van Marissing, Sophia Thomassen, ‘A Delft family portrait (1638) by Jan Daemen Cool’, Oud-Holland 133 (2020) 77-90 https://pure.uva.nl/ws/files/55499510/_18750176_Oud_Holland_Journal_for_Art_of_the_Low_Countries_A_Delft_family_portrait_1638_by_Jan_Daemen_Cool.pdf

‘A footnote on the provenance of Vermeer’s Lady standing at a virginal in the National Gallery, London’, The Burlington Magazine 161 (2019) 745-747

Frans Grijzenhout, Ines Jonkhoff, Merel Kramer, Dorine de Bruijne, ‘Frans Hals in doopsgezinde brouwerskringen’, Doopsgezinde Bijdragen 45 (2019) 209-223

‘Pieter de Hoochs persoonlijke topografie: Delft en Amsterdam’ en ‘Portret van een onbekende Delftse familie’, in: A. Jansen ed., Pieter de Hooch: uit de schaduw van Vermeer, Zwolle 2019, 48-55 en 138-142.

'Het Straatje van Vermeer: een plaatsbepaling`, Bulletin van de Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond 120 (2018) 1-13 (English version: 'Vermeer's Little Street revisited'  https://journals.open.tudelft.nl/index.php/knob/article/download/2014/3971/.

Frans Grijzenhout en Erna Kok, ‘A rare case of evidence: Ferdinand Bol’s portrait of an 8-year-old boy (1652) identified’, in: Stephanie S. Dickey (ed.), Ferdinand Bol & Govert Flick: new research, Zwolle (W Books) 2017, 115-131.

Het Straatje van Vermeer: gezicht op de Penspoort in Delft - Vermeer`s Little Street: A View of the Penspoort in Delft Amsterdam (Rijksmuseum) 2015, 84 pp. 

‘Frans Hals: de oude kapitein Soop en zijn zonen’, Maandblad Amstelodamum (2015: 1) 14-29.

‘Between memory and amnesia: the posthumous portraits of Johan and Cornelis de Witt’, Journal of the Historians of Netherlandish Art 7 (2015: 1), 12 pp.  http://www.jhna.org/index.php/vol-7-1-2015/306-frans-grijzenhout

Frans Grijzenhout, Ines Jonkhoff, Merel Kramer, Dorine de Bruijne, ‘Frans Hals in mennonitischen Brauerkreisen. Die Porträts eines unbekannten Ehepaares im Wallraf-Richartz-Museum’, Jahrbuch Wallraf-Richartz Museum, Köln 2014, pp. 254-266.

‘Rembrandt: alle schilderijen’, in: M. Rijnders en J. Rutgers ed, Rembrandt in perspectief. De veranderende visie op de meester en zijn werk, Zwolle (Waanders) 2014, 275-301.

‘Frans Hals: the portraits of a mennonite watch maker and his wife’, The Rijksmuseum Bulletin 61 (2013: 2) 123-138. https://hdl.handle.net/11245/1.400514

Pro memorie: een Gouden eeuw als erfenis, Nijmegen (Vantilt) 2012, 32 pp. Inaugurele oratie Universiteit van Amsterdam.

‘Michiel van Musscher and Bartholomeus van der Helst: theft of honor or creative imitation?’, in: A.W.A. Boschloo, J. Couttré, N. Sluijter-Seijffert ed., Aemulatio: essays in honor of Eric Jan Sluijter, 2011, 393-406.

'Ferdinand Bol's portrait historié in the Hermitage: identification and interpretation', Simiolus 34 (2009-2010) nr. 1, 33-49. https://www.jstor.org/stable/20779989

‘Een schrijfstertje van Vermeer: Jacob Oortman en de Dissius-veiling van 1696’, Oud-Holland 123 (2010), nr. 1, 65-75.

'New information on Pieter de Hooch and the Amsterdam lunatic asylum', The Burlington Magazine 150 (2008-2009) 612-613.

F. Grijzenhout & N.C.F. van Sas, 'Feit en fictie rond Jan Steens Burger van Delft', Bulletin van het Rijksmuseum 56 (2008) 333-346 en 381-383.

F. Grijzenhout & N.C.F. van Sas, De burger van Delft. Een schilderij van Jan Steen, Amsterdam (Nieuw Amsterdam) 2006, 126 pp. Vertaling: The burgher of Delft. A picture by Jan Steen , Amsterdam (Nieuw Amsterdam) 2007.

F. Grijzenhout & H.Th. van Veen, The Golden Age of Dutch painting in historical perspective, Cambridge (Cambridge University Press) 1999.

'Non gloria sed memoria. Die Erinneringsfunktion des Wortes in der niederländischen Malerei', in: Cat. tent. Leselust. Niederländische Kunst von Rembrandt bis Vermeer , Frankfurt (Schirn Kunsthalle) 1993, 93-105.

F. Grijzenhout en H.Th. van Veen ed., De Gouden Eeuw in perspectief. Het beeld van de Nederlandse zeventiende-eeuwse schilderkunst in later tijd , Nijmegen (SUN) 1992, 440 pp.

'"Schilders van zulk een' lome en vochtige gesteldheid". Beeld en zelf-beeld van de zeventiende-eeuwse Nederlandse schilderkunst', Bijdragen en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Neder-landen 107 (1992) 726-744.

Patriotten en Bataven; satire; de achttiende eeuw

F. Grijzenhout (red.), Kunst, kennis & kapitaal. Oude meesters op de Hollandse veilingmarkt. Amsterdam (Walburg Pers) 2022, 372 pp.

‘Op zoek naar een overbeet, een stevige kin en een mopsneus: het portret van een onbekende kunstenaar door Adriaan de Lelie (1755-1820)’, Amstelodamum (2021: 1) 5-12

‘Niederlande’, ‘Aufklärung’, ‘Janus’, in: R. Reichardt e.a. (ed.), Lexikon der Revolutions-Ikonographie in der europäischen Druckgraphik (1789-1889) / Lexicon of Revolution Iconography in European Graphic Prints (1789–1889), Münster (Rhema) 2017, pp. 333-351, 472-482, 1165-1175. 

'Looking backward. On a motive in visual satire’, S. de Leeuw en M. Meijer Drees (eds.),   The power of satire, Amsterdam (John Benjamins) 2015, 147-174.

‘Het eerste nationale monument. Otto Willem Johan Berg en het gedenkteken voor Joan Derk van der Capellen tot den Pol’, in: Frans Grijzenhout & Peter Raedts (eds.), Deze lange eeuw. Metamorfosen van het vaderland 1780-1950, Opstellen voor Niek van Sas, Amsterdam (Prometheus) 2015, 17-31.

‘Sneeuwballen tegen de macht: politiek en satire omstreeks 1800’, in: F. Grijzenhout, W.R.E. Velema en N.C.F. van Sas ed., Het Bataafse experiment. Politiek en cultuur rond 1800, Nijmegen (Vantilt) 2013, 215-241.

‘Esser & Napoleon: Kupferstichhändler’, in: W. Cillessen, R. Reichardt ed., Revoution und Gegenrevolution in der europäischen Bildpublizistik 1789-1889, Hildesheim (Georg Olms) 2010, 242-260.

‘Hogarth in Holland’, in: E. Mai ed., Holland nach Rembrandt. Zur niederländischen Kunst zwischen 1670 und 1750, Keulen / Weimar / Wenen (Böhlau Verlag) 2006, 79-95.

‘Lodewijk Napoleon: beeld en zelfbeeld’, in: P. Rem en G. Sanders ed., Lodewijk Napoleon. Aan het hof van onze eerste koning 1806-1810, Zutphen (De Walburg Pers) 2006 (Cat. tent. Paleis Het Loo Nationaal Museum), 9-17. Vertaling: ‘Un souverain étranger et son opinion publique’, in: Louis Napoléon, premier roi de Hollande, 1806-1810 (Cat. tent. Institut Néerlandais, Parijs), Zutphen (De Walburg Pers) 2007, 13-21. (Vertaling van: ‘Lodewijk Napoleon: beeld en zelfbeeld’, 2006).

'La fête révolutionnaire aux Pays-Bas: de l'utopie à l'indifférence', in: La révolution batave. Péripéties d'une république-soeur (1795-1813) ( Annales historiques de la révolution française , nr. 326 (octobre/décembre 2001)) 107-116.

Een Koninklijk Museum. Lodewijk Napoleon en het Rijksmuseum 1806-1810 , Zwolle (Waanders) 1999, 88 pp. (Cat. tent. Rijksmuseum, Amsterdam).

'La patrie réinventée. L'art hollandais dans la période française (1795-1813)', in: A. Jourdan & J. Leerssen ed., Remous révolutionnaires. République batave, armée française, Amsterdam (Amsterdam University Press) 1996, 138-159.

F. Grijzenhout en N.C.F. van Sas, Denkbeeldig Vaderland. Kunst en politiek in Nederland omstreeks 1800, Den Haag (SDU) 1995, 96 blz. (Cat. tent. Haags Historisch Museum.)

F. Grijzenhout & C. van Tuyll van Serooskerken ed., Edele eenvoud. Neo-classicisme in Nederland 1765-1800, Zwolle (Waanders) 1989, 9-11 en 178-185. (Cat. tent. Frans Halsmuseum en Teylers Museum, Haarlem.)

Feesten voor het Vaderland. Patriotse en Bataafse feesten 1780-1806, Zwolle (Waanders) 1989, 215 pp. (Proefschrift Vrije Universiteit, Amsterdam.)

F. Grijzenhout, W.W. Mijnhardt, N.C.F. van Sas ed., Voor vaderland en vrijheid. De revolutie van de patriotten, Amsterdam (De Bataafsche Leeuw) 1987, 131-155.

Cornelis Troost: NELRI, Bloemendaal 1993, 96 pp.

'Jean-Etienne Liotard aux Pays-Bas. A propos de quelques documents inédits', Genava , n.s. 33 (1985) 83-95.

Liotard in Nederland , Utrecht 1985 (Cat. tent. Centraal Museum, Utrecht)

'Tempel voor Nederland. De Nationale Konst-Gallerij in 's-Gravenhage', Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek 36 (1985) 1-75.

'Een heiligdom der natie. Ontwerpen voor een nationaal monument voor de verdedigers van de Bataafse Republiek in 1799', Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek 34 (1983) 1-38.

Erfgoed

'"In these days of convulsive political change". Discourse and display in the revolutionary museum 1793-1815', in: F. van Vree, J. Winter ed., Performing the past . The making of European historical culture , Amsterdam (Amsterdam University Press) 2010, 287-303.

'Visiting the conservation studio in revolutionary Paris: putting words to conservation', in: E.S. Bergvelt, D.J. Meijers, L. Tibbe, E. van Wezel, Napoleon's legacy. The rise of national museums in Europe 1794-1830, Berlijn (G + H Verlag) 2009 (Berliner Schriftenreihe zur Museumsforschung XXVII), 101-109.

F. Grijzenhout ed., Erfgoed. De geschiedenis van een begrip, Amsterdam (Amsterdam University Press) 2007, 336 pp (Reeks Nederlandse Begripsgeschiedenis, dl. 5).

Cultureel erfgoed in revolutie en restauratie, Inaugurele oratie Universiteit van Amsterdam, Amsterdam (Amsterdam University Press) 2004.

'Empty places: historic houses and national memory', in: R. Pavoni ed., Historic house museums as witnesses of national and local identities (Acts of the third annual DEMHIST conference, Amsterdam , 14-16 October 2002).

'In Holland staat een huis', in: N.C.F. van Sas ed., Waar de blanke top der duinen en andere vaderlandse herinnerin-gen, Amsterdam (Contact), 1995, 32-41.

'19 november 1798: de stichtingsdatum van het Rijksmuseum', Bulletin van het Rijksmuseum 34 (1986) 215-219.

Overig

Douwe Fokkema & Frans Grijzenhout ed., Rekenschap: 1650-2000 , Den Haag 2001, 404 pp. (Nederlandse cultuur in Europese context, dl. 5) Vertalingen: Accounting for the past, New York (Palgrave) 2004, en Ouzhou shiye zhong di helan wenhua, Guangxi ( Guangxi Normal University Press) 2007.

Kunstraadsels

Op 1 juni 2017 om 20.30u werd op NPO2 de eerste aflevering uitgezonden van het programma Kunstraadsels. Daarin onthulde ik, geholpen door mijn oud-studenten Julia van Marissing en Sophia Thomassen, de identiteit van een door Ferdinand Bol in 1652 geschilderd jongetje. Met geduldig speurwerk kon een sluitende herkomst voor dit bijzondere jongensportret worden gereconstrueerd en vonden we vermeldingen in een achttiende-eeuwse boedelinventaris en in familiecorrespondentie omstreeks 1800. Het bleek te gaan om het portret van Frederick Sluijsken (1644-1710), zoon van een Amsterdamse wijnhandelaar. Bij de recente tentoonstelling over Bol & Flinck werden fragmenten van deze aflevering in het Amsterdam Museum getoond. 

In de overige afleveringen besteedden we aandacht aan vijf andere belangrijke kunstwerken uit de Gouden Eeuw: de Burgemeester van Delft van Jan Steen (met Niek van Sas), een portrait historiè van Leonard Winnincx en diens vrouw Helena van Heuvel door Ferdinand Bol, het Straatje van Vermeer, een anoniem Delfts familieportret met een tweeling uit het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen, en twee anonieme portretten door Frans Hals in Berlijn (Jan Miense Molenaer en diens vrouw Judith Leijster?). 

Kunstraadsels werd geproduceerd voor omroep MAX door Niehe Media \ Medialane (Iris van Reeuwijk & Feije Riemersma regie en redactie, Helmi Slings programma-ontwikkeling, Monique Visser productie).  Aan het programma werkten vele externe deskundigen mee. De afleveringen werden door gemiddeld 200-300.000 enthousiaste mensen bekeken.

Op donderdagochtend 19 november 2015 presenteerde ik in het Rijksmuseum de bevindingen van mijn onderzoek naar de locatie van  Het straatje van Vermeer. Na uitvoerig onderzoek in de Delftse archieven en elders ben ik tot de conclusie gekomen dat Het straatje van Vermeer gezocht moet worden aan de Vlamingstraat 40-42, een smalle gracht in het destijds armere, oostelijke gedeelte van Delft.

In het rechterhuis van Het straatje woonde een tante van Vermeer, de weduwe Ariaentgen Claes van der Minne. Zij voorzag in haar levensonderhoud en dat van haar kinderen en kleinkinderen door de verkoop van pens. De poort naast het huis werd daarom de Penspoort genoemd. 

Het Rijksmuseum en museum Prinsenhof Delft wijdden een tentoonstelling aan de resultaten van mijn onderzoek. Voor Delft was dit de eerste keer in zestig jaar dat een schilderij van Vermeer weer in die plaats was te zien. 

Lees het uitgebreide verhaal in: Frans Grijzenhout, Het straatje van Vermeer. Gezicht op de Penspoort in Delft, Amsterdam (Rijksmuseum) 2015, 84 blz.

Mijn onderzoek naar het Straatje vormde het onderwerp van een van de afleveringen van het programma Kunstraadsels, zie elders op deze website.

Mijn terugblik op enige reacties op mijn bevindingen is verschenen in een recent nummer van het Bulletin van de Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond  (2018-1).