Onderzoeksleider: dr. Noushine Shahidzadeh (Associate Professor) – UvA Institute of Physics – WZI soft matter group

Om een indruk te geven van de grootte van het probleem: wereldwijd lijdt 29% van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd aan bloedarmoede, wat inhoudt dat ze niet voldoende ijzer binnenkrijgen om rode bloedcellen te produceren. Een van de grote maatschappelijke uitdagingen van deze tijd is om zulke problemen op te lossen door de groeiende en verouderende wereldbevolking te voorzien van gepersonaliseerde voeding – op een duurzame manier en met behulp van voor de consument acceptabele oplossingen. Onderdeel van die uitdaging is het opnemen van de essentiële microvoedingsstoffen in voedingsmiddelen, met behoud van de goede kwaliteit van het product.

Gevarieerd team

Om deze uitdaging aan te kunnen gaan is nu een gevarieerd en ervaren team van onderzoekers en bedrijven gevormd. Voedsel-scheikundige Jean-Paul Vincken van Wageningen Univsersity & Research is een mondiale expert op het gebied van de scheikunde van fytochemicaliën – chemische bestanddelen die door planten worden geproduceerd. Natuurkundigen Noushine Shahidzadeh en Daniel Bonn van de Universiteit van Amsterdam hebben een uitgebreide expertise in het gedrag van zachte materie: kristalvorming en rheologie, het onderzoek naar het stromen van materie. Fysisch scheikundige Willem Kegel, van de Universiteit Utrecht, is een expert in colloïden – suspensies van microscopische deeltjes in andere substanties. Het project wordt uitgevoerd in nauwe samenwerking met twee industriële wereldleiders op het gebied van voedsel en chemie: Unilever en Nouryon.

De uitdaging van ijzer

Het doel van het project, geïnspireerd op de grote variëteit aan mineralen in de natuur, is om multi-minerale zouten te ontwerpen die in voedingsmiddelen gebruikt kunnen worden om ijzer door het lichaam te verdelen. De reden dat met name het toedienen van ijzer een uitdaging is, is dat in voedsel dat plantaardige materialen zoals fruit en groenten bevat, het ijzer reageert met bepaalde chemicaliën uit de planten. Dit compromitteert de kwaliteit van het product door de kleur te veranderen, en kan bovendien de beschikbaarheid van ijzer in het lichaam beïnvloeden. Een bekend voorbeeld van de kleurverandering is de reactie van ijzer met bepaalde chemicaliën in thee, waardoor de thee zwart wordt – een proces dat soms gebruikt wordt om inkt te maken, maar dat de thee zelf natuurlijk niet bijzonder aantrekkelijk maakt om te drinken. Door het bestuderen van de interactie van ijzer met fytochemicaliën  en door multiminerale zouten te ontwerpen – al dan niet oplosbaar in water – waarin ijzer in de structuur is opgenomen, hopen de onderzoekers, waaronder een team van drie promovendi, deze problemen op te lossen.

De uitkomsten van het programma zullen worden gebruikt om ingrediënten met een toegevoegde waarde te maken, en om de productontwikkeling te leiden naar duurzaam geproduceerd en gepersonaliseerd voedsel van uitstekende kwaliteit. Dergelijke materialen zullen naar verwachting ook diverse toepassingen hebben in andere takken van de industrie.