Ontzag is een overweldigende emotie die we vaak ervaren bij natuurfenomenen, de emotie wordt ook vaak opgeroepen door muziek of indrukwekkende door de mens gemaakte gebouwen. ‘Er zijn verschillende studies gedaan naar de oorzaken of gedragsconsequenties van ontzagwekkende ervaringen. Maar er is tot op heden alleen indirect bewijs voor een verminderde staat van zelfreflectie als we ontzag ervaren’, aldus onderzoeksleider Michiel van Elk. ‘In dit onderzoek onderzochten we daarom met fMRI welke hersengebieden een veranderde activiteit laten zien als we mensen onderdompelen in video’s van overweldigende natuurfenomenen’.

Dagdromen en zelfreflectie

De deelnemers kregen in het Spinoza Center for Neuroimaging de opdracht helemaal op te gaan in video’s van ontzagwekkend natuurschoon, van landschappen (neutraal) en video’s van grappige dieren (positief). Tegelijkertijd maten de onderzoekers met behulp van een hersenscanner wat er gebeurde in het brein. De inhoud van de video bleek van invloed te zijn op de activatie van de hersengebieden die betrokken zijn bij het zogenoemde ‘default mode netwerk’. Deze hersengebieden werden meer geactiveerd bij de neutrale en positieve video’s. Echter, wanneer de deelnemers opgingen in ontzagwekkend natuurschoon waren deze hersengebieden minder actief. Van Elk: ‘Bij het zien van overweldigend natuurschoon blijkt onze continue staat van zelfreflectie even doorbroken te worden en gaan we op in datgene wat we op dat moment ervaren. We zijn even letterlijk minder met ons ‘zelf’ bezig’.

Publicatiegegevens

Van Elk M, Arciniegas A, van der Zwaag W, van Schie H, Sauter D. ‘The Neural Correlates of the Awe Experience: Reduced Default Mode Network Activity during Feelings of Awe’ in: Hum Brain Mapp. 2019; 1–14. https://doi.org/10.1002/hbm.24616