Het was al mogelijk om fentanyl als intacte stof te profileren, ofwel een chemische vingerafdruk te maken. Promovendus Mirjam de Bruin-Hoegée: ‘Als je de analyseresultaten van verschillende samples vergelijkt kun je onderzoeken wat de herkomst is van een aangetroffen partij drugs. Ook kun je nagaan in hoeverre de drugs die iemand op zak heeft overeenkomt met het product van bepaalde dealers en producenten. Daarbij gaat het onder andere om bepaalde chemische onzuiverheden in de drugs die samenhangen met de gevolgde productiewijze’. Maar aan deze analyse van drugsamples heb je niets als mensen (bijna) overlijden aan een overdosis en er geen sporen van de drug zelf te vinden zijn.

Bloed als indicator

De Bruin-Hoegée laat nu met haar onderzoek zien dat het in principe mogelijk moet zijn om ook aan de hand van het bloed van gebruikers vast te stellen wat de oorsprong van de drug is. Ze stelde vast welke van de onzuiverheden de beste indicatie opleverden voor de herkomst van fentanyl en welke chemische analysetechniek daarvoor het meest geschikt is. Dit deed ze in het lab met microsomen van de lever. Deze menselijke ‘micro-orgaantjes’ bieden een representatief beeld van het fentanyl metabolisme in het menselijk lichaam. Een volgende stap zou zijn om onderzoek te doen naar forensische samples, zoals bloed van slachtoffers van een overdosis.

‘Normaal is het al een uitdaging om sporen van drugs in iemands bloed aan te tonen, maar met behulp van dit onderzoek en met de inzet van steeds gevoeligere analysetechnieken wordt het straks mogelijk om aan de hand van metabolieten en onzuiverheden ook het productieproces van het gebruikte verdovende middel te achterhalen’, aldus De Bruin-Hoegée. 

FACING project

Het onderzoek is onderdeel van het FACING project; een samenwerking tussen het Van 't Hoff Institute for Molecular Sciences (HIMS) van de UvA en TNO Defence, Safety & Security. Het project wordt gefinancierd door het DO-AIO fonds van het Ministerie van Defensie en is bedoeld om geavanceerde technieken te ontwikkelen voor het analytisch profileren van stoffen die gebruikt worden als chemische wapens in oorlogen en terroristische aanslagen.

Publicatiedetails

Mirjam de Bruin-Hoegée, Djarah Kleiweg, Daan Noort, Arian C. van Asten: Chemical attribution of fentanyl: The effect of human metabolism, in: Forensic Chemistry (juni 2021).
https://doi.org/10.1016/j.forc.2021.100330