Van Kreta naar Amsterdam

Tatiana Markaki is universitair docent (Assistant Professor) Cultural Heritage and Language en lid van de onderzoeksschool Amsterdam School of Heritage, Memory and Material Culture (AHM).

Tatiana Markaki is geboren in Heraklion, Kreta. Ze heeft in Athene gestudeerd: Geschiedenis en Archeologie (BA, cum laude, Faculteit der Letteren, Universiteit van Athene) en Piano Performance (BA, cum laude, Nationaal Conservatorium). Voor een vervolgstudie op het gebied van de geschiedenis van het Venetiaanse Kreta heeft Markaki de doctoraalstudie Helleense Studies afgerond aan de Universiteit van Amsterdam. Ze heeft een deel van de notariële akten van de Kretenzische notaris M. Varouchas uit de 16e-17e eeuw grondig bestudeerd. Deze akten zijn uitgegeven door prof. dr. Arnold van Gemert en prof. dr. Wim Bakker die jarenlang verbonden zijn geweest aan de opleiding Nieuwgriekse taal en cultuur van de UvA. Vervolgens heeft Markaki als beursaal van de Griekse Akademie van Wetenschappen en van het Istituto Ellenico di Studi Bizantini e Postbizantini te Venetië uitgebreid archiefonderzoek verricht naar notariële akten van het Venetiaanse Kreta in het Rijksarchief van Venetië.

Vanaf 1995 werkt Markaki als docent Cultuurkunde en Taalvaardigheid Nieuwgrieks bij de opleiding Nieuwgriekse taal en cultuur. Vanaf september 2013 is zij programmateamleider van dezelfde opleiding en lid van de onderzoeksschool Amsterdam Regional Transnational European Studies (ARTES). Vanaf september 2023 is zij universitair docent Cultural Heritage and Language en lid van de Amsterdam School of Heritage, Memory and Material Culture. Tegelijkertijd verricht zij werkzaamheden als freelance beëdigd tolk-vertaler Grieks en/of als adviseur bij verschillende interculturele (onderwijs)projecten.

Cultuur en Taal

Markaki's onderzoeksinteresse gaat uit naar aspecten zowel van de Griekse taal (met name Nieuwgriekse lexicografie en vertalen) als van de sociaal-economische geschiedenis en cultuurgeschiedenis van Kreta gedurende de Venetiaanse overheersing (1211-1669). Op het gebied van geschiedenis is het onderzoek gericht op de bruidsschat en uitzet die vrouwen op Kreta bij hun huwelijk naar hun nieuwe huishouden meebrachten. Door huwelijkscontracten en inventarissen - geschreven in het Grieks en Italiaans, Venetiaans en Kretenzisch - te bestuderen probeert Markaki huwelijkspatronen en consumptiepatronen in kaart te brengen. Hiermee wordt getracht om een bijdrage te leveren aan de kennis van "Ιστορία του Βενετοκρατούμενου Ελληνισμού" (Geschiedenis van de Griekse wereld in de periode van de Venetiaanse overheersing), die tot nu toe onderbelicht is gebleven in vergelijking met andere periodes van de Griekse geschiedenis.

Op het gebied van taal focust Markaki voornamelijk op het vertalen van Nederlandse literaire non-fictie in het Grieks, de lexicografie van het Nieuwgrieks en vroegmoderne materiële cultuur en het ontwikkelen van lesmateriaal voor het taalvaardigheidsonderwijs in het Nieuwgrieks.

Cultuurgeschiedenis - Cultureel erfgoed

Onderzoeksproject: Women and Material Culture in Venetian Crete (16th-17th century)

Onderdeel van dit onderzoeksproject is het promotieproject Objects and Identities: Dowry and Material Culture in Venetian Crete in Regional and European Context (1600-1645) dat is gefinancierd door de Universiteit van Amsterdam (investeringsplan: Duurzame Geesteswetenschappen) en de Griekse Akademie van Wetenschappen in Athene, Griekenland i.s.m. het Istituto Ellenico di Studi Bizantini e Postbizantini in Venetië, Italië.

Samenvatting van het project: Kreta stond ca. 450 jaar onder Venetiaans bestuur (1211-1669). In de periode 1570 tot 1669 was Kreta de grootste en belangrijkste kolonie van Venetië in het Oostelijk Middellandse Zeegebied. Deze periode wordt gekenmerkt door welvaart en een bloeiende stedelijke economie en cultuur, die volgens enkele onderzoekers te vergelijken is met de cultuur van de Italiaanse Renaissance. Doel van het onderzoek is de sociaal-economische en met name de culturele functie van de bruidsschat, die de bruid in het nieuwe gezin meebracht, gedurende deze belangrijke periode te bestuderen, zowel in de hoofdstad van Kreta, Candia (het huidige Heraklion), als op het platteland. Op deze wijze worden aspecten van het dagelijks leven op Kreta in de eerste helft van de 17 e eeuw aan het licht gebracht (1600-1669). Ongepubliceerde huwelijksovereenkomsten en de daarbij horende inventarissen uit het archief Notai di Candia, dat onderdeel uitmaakt van het Rijksarchief te Venetië, zijn de te gebruiken primaire bronnen. Ze worden met name kwantitatief geanalyseerd om op de meest exacte wijze informatie te verschaffen over de diversiteit van de materiële cultuur en de patronen van consumptiegedrag van de bewoners van Kreta. De samenstelling van de bruidsschaten, de keuzes van de familie van de bruid en van de bruid zelf omtrent de kwantiteit, de kwaliteit en de waarde van het roerend goed, het onroerend goed en het geld dat contant wordt gegeven spelen een belangrijke rol bij het bestuderen van de culturele aspecten van de bruidsschat. Daarbij zijn onderzoeksvragen over de culturele invloed van Venetië op de materiële cultuur op Kreta en het traditionele karakter van de bruidsschat, als ook de nieuwe trends, van wezenlijk belang. Doel is het in kaart brengen en interpreteren van consumptiepatronen en vormen van materiële cultuur. De beschrijving van de ontwikkelingen rond consumptie en de materiële cultuur van het huishouden op Kreta betreft twee verschillende regio's (stad & platteland) en sociale groepen (elite & non elite). De sociaal-economische aspecten van de bruidsschat focussen op de rol die de bruidsschat speelt als middel van sociale mobiliteit.

Taal en Lexicografie

Onderzoeksproject: Woordenboekproject Nieuwgrieks (1997-2009)

Financierders: Nederlandse Taalunie (NTU) en FGw, UvA.

• maart 1997 tot maart 1998 (opzet lexicografisch project);
• maart 1998 tot augustus 2004 (redactie en vertaalwerk);
• 2009 - heden: vervolgproject: realisatie van een elektronisch beschikbaar 2e druk van beide delen van het Prisma Groot Woordenboek Nieuwgrieks.

Wetenschappelijke en populariserende publicaties (zie onder Publicaties)

Vertaalprojecten (Nederlands --> Grieks)

• R. van Royen & S. van der Vegt, Asterix και Iστορία, Mαμούθ κόμιξ, Aθήνα 2002, pp. 223. [R. van Royen & S. van der Vegt, Asterix en de waarheid, Bert Bakker, Amsterdam 1997]
• R. van Royen & S. van der Vegt, Asterix και Aθήνα. Eμπρός για το χρυσό στην Oλυμπιάδα, Mαμούθ κόμιξ, Aθήνα 2004, pp. 110. [R.van Royen & S. van der Vegt, Asterix en Athene. Op naar Olympisch goud, Bert Bakker, Amsterdam 2004]. Beide boeken bespreken de historiciteit van de Asterix-stripverhalen.
• Jan de Kinder, Κόκκινο, ή γιατί ο σχολικός εκφοβισμός δεν είναι αστείο, εκδ. Πατάκης, Αθήνα 2014 [Jan de Kinder, Rood of waarom pesten niet grappig is, uitgeverij De Eenhoorn].

Ontwikkeling van lesmateriaal voor taalvaardigheid Nieuwgrieks

Th. Vrana, I. Ioannidou, Ik leer Grieks-μαθαίνω ελληνικά II , Leeuwarden 1997 (leergang Nieuwgrieks voor leerlingen in het voortgezet onderwijs, bestaande uit twee lesboeken en twee werkboeken ontwikkeld in het Advies- en Begeleidingscentrum voor het voortgezet onderwijs in Amsterdam (ABC).

Vakcoördinator-docent-examinator van de BA-vakken:

• Griekenland en Cyprus: van de Ottomaanse tijd tot heden (propedeuse, Open UvA college, 6 ECTS) 
• Modern Greek Language and Literature 1 (6 ECTS)
• Modern Greek Language and Literature 2 (6 ECTS)
• Project Athens (1st year, 2nd semester, Open UvA-college, 6 ECTS, open voor European EPICUR studenten)
• Memory and Conflict: Greece, Turkey and Cyprus (2nd year, 1st semester, 6 ECTS)
• Venice, Byzantium and the Greek World (2nd year, 1st semester, 6 ECTS)
• The Mediterranean and Europe: Contacts, Conflicts, Confluences (3rd year, 1st semester, 6 ECTS)
• Islamicate Art across the Mediterranean World (3rd year, 2nd semester, 6 ECTS, gastcolleges)
• Greece. Cradle of civilization? (2nd semester, 6 ECTS, gastcolleges)
• The Greek World between East and West (1st semester, 6 ECTS, gastcolleges, open voor European EPICUR studenten)

Begeleiding van Bachelorscripties (selectie)

• Froukje Mijnen, Het immigratiebeleid van Griekenland.
• Annemarie Oosting, De Nederlandse Pers en de Griekse crisis (2010-2012). De berichtgeving in De Volkskrant. 
• Niki Makri-Makridou, Extreemrechts in Griekenland: De opkomst van de Gouden Dageraad in de Griekse politiek.
• Annemieke Swaans,  Fotis Kontoglou (1896-1965): schilder tussen traditie en moderniteit.
• Milou Versluis: De EU en de privatisering van Thessaloniki Airport: een kijkje achter de schermen.

Begeleiding van Masterscripties (selectie)

•  Agnes Dijk, De berichtgeving over de oorlog in Kosovo in de Griekse en de Nederlandse Pers.
• Athanassios Dialektopoulos, Η πορεία μετάβασης της βυζαντινής λατρευτικής εικόνας σε πίνακα θρησκευτικής ζωγραφικής κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας στον ελληνικό κόσμο. Ιδεολογικές και κοινωνικές προεκτάσεις.
• Alexandra Feitsma, Ο σημιτικός χαρακτήρας και τα ελληνικά στοιχεία της διαλέκτου των Μαρωνιτών της Κύπρου.
• Alkiviadis Delantonis, Η Ιδεολογία στη Βενετοκρατούμενη Κρήτη (1211-1669).

Begeleiding van promovendi

• D. Pavlidou (ARTES). Titel proefschrift: A comparative study of the political orientations and ideologies of the Caucasus Pontic Greeks and the western Pontic Greeks prior to 1923.
• L. Xheza, (ASCA). Titel proefschrift: The politics and aesthetics of hospitality: the visualisation of the arrival of refugees in the Greek media.

Bestuurlijke functies

• Programmateamleider & voorlichter  opleiding Nieuwgriekse taal en cultuur
• Voorzitter Opleidingscommissie (OC) Nieuwgriekse taal en cultuur (t/m academisch jaar 2022-2023)
• Coördinator Minor Mediterranean Studies (30 ECTS)
• Lid Ondernemingsraad (OR) Faculty of Humanities: 2015-2018 en 2021-2023. Lid P&O commissie en commissie Veiligheid.
• Lid dagelijks bestuur Centrale Ondernemingsraad (COR, UvA): 2015-2017.
• Lid Centrale Ondernemingsraad (COR, UvA): 2021-2023, lid HRM-commissie.
• Organisator Internationaal Certificaatsexamen Nieuwgrieks in Nederland (i.s.m. het Centrum voor de Griekse Taal te Thessaloniki KEΓ & het Griekse Ministerie voor Onderwijs): 2014-2018
• Voorzitter Nederlands Genootschap Nieuwgriekse Studies (NGNS): 2014-2022
• Initiatiefnemer, oprichter & eindverantwoordelijk voor de Marilena Laskaridis Chair of Modern Greek Studies, UvA: 2018-2028
• Bestuurslid Europees Genootschap Nieuwgriekse Studies (EENS): 2014-2023
• Voorzitter Wetenschappelijke Adviesraad (WAR) Nederlands Instituut in Athene (NIA): 2020-2023

Overige functies

• 1994-heden: Freelance beëdigd tolk-vertaler Grieks (inschrijving in het  Rbtv )
• 2005-2020: Trainer KIT Intercultural Professionals (programma Country Culture Insights: Greece)
• 2008-2010: Ontwikkelaar Webklassen light  Taal en Letterkunde, UvA. Deze webklassen zijn ontwikkeld in 14 websites voor alle opleidingen van het Departement Taal & Letterkunde, Faculteit der Geesteswetenschappen, UvA: Nieuwgrieks, Duits, Roemeens, Hebreeuws, Arabisch, Grieks & Latijn, Slavische talen (Pools, Russisch, Servisch-Kroatisch, Tsjechisch), Spaans, Scandinavische talen (Zweeds, Noors, Deens), Engels, Frans, Italiaans, Literatuurwetenschap, Taalwetenschap, Nederlandse Gebarentaal (NGT).

Overige activiteiten: Het maatschappelijk debat over de Griekse crisis

Tatiana Markaki heeft in haar functie als voorlichter van de opleiding Nieuwgrieks geprobeerd via Griekse en Nederlandse media een bijdrage te leveren aan het schetsen van een genuanceerd beeld over de Griekse crisis. Hieronder volgt een selectie van haar mediaoptredens: 

• 2015, 29 juni: oprichting en presentatie van de nieuwe informatiebron over de Griekse crisis: de Nederlands-Grieke Mediacirkel.
• 2012, 14 maart: opiniestuk "De Grieken voelen zich niet gered" in: FoliaMagazine 24: 2
• 2012, 5 maart: interview Grieks TV-programma Προσωπικά (publieke omroep NET). Thema: de Nederlandse-Griekse betrekkingen tijdens de Griekse crisis.
• 2011, 3 november: artikel "Papandreou kon zijn volk niet langer negeren". Interview gegeven aan Maarten van Wijk, Algemeen Dagblad.
• 2011, 1 november: interview Persbureau ANP & NOS Radio 1 journaal . Thema: het Griekse referendum.
• 2011, 30 september: opiniestuk " Griekse problemen te moeilijk voor populisten" in: Dagblad Trouw (gepubliceerd op de site van de Nederlands-Griekse Mediacirkel).
• 2011, 23 september: interview " Man & Paard" in: Villamedia (gepubliceerd op de site van de Nederlands-Griekse Mediacirkel).
• 2011, 14 september: gast bij live TV-programma/talkshow Pauw en Witteman (VARA, Nederland 1).

Culturele activiteiten aan de UvA

Optredens binnen de UvA met Griekse muziek (zang en pianobegeleiding).