Zelfs buitenlandse media als El Pais en het blad New Scientist besteedden er al eens aandacht aan: de enorme muurschilderingen met natuurkundige formules die in de afgelopen jaren verschenen in het Leidse straatbeeld. Het is een project van fysici Ivo van Vulpen (Universiteit van Amsterdam & Nikhef) en Sense Jan van der Molen (Universiteit Leiden), samen met kunstenaarscollectief TEGEN-BEELD.    

Uniek

Een unieke manier om wetenschap uit de dragen richting het brede publiek, vond ook onderzoeksfinancier NWO. Daarom ontvangt dit initiatief de ENW-communicatieprijs. Deze communicatieprijs wordt dit jaar voor het eerst uitgereikt aan wetenschappers die zich hebben ingezet voor het vertalen van wetenschappelijk onderzoek naar een groter publiek. Aan de prijs is een bedrag van 10.000 euro verbonden, te besteden aan het project. De uitreiking zal plaatsvinden tijdens het jaarlijkse Veldhoven-natuurkundecongres in januari 2021.

'We zijn er echt enorm blij mee', reageert Van Vulpen, de bedenker van het muurformule-idee. 'Het idee en de hoop is dat mensen door deze muurschilderingen nieuwsgierig en verwonderd raken'. Het muurformuleproject ontstond in 2014 uit een opmerking van Van Vulpen tijdens een wetenschapcafé. Van Vulpen woont in Leiden en is goed bekend met de muurgedichten van stichting TEGEN-BEELD. Kunstenaars Ben Walenkamp en Jan Willem Bruins van dit collectief schilderden al ruim honderd gedichten op blinde Leidse muren, in allerlei talen, van Engels en Frans tot Sanskrit, Russisch en Hindi.

Intrigerend

'Ik vond die gedichten mooi, ook in talen die ik zelf niet spreek', zegt Van Vulpen. 'Dat deed me beetje denken aan natuurkundeformules. Ook dat zijn gecondenseerde, puntige formuleringen van fenomenen of verschijnselen, die voor de meeste buitenstaanders niet meteen te doorgronden zijn. Maar die net zo mooi en intrigerend zijn, en ook daarbij ontstaat dan hopelijk wens om er meer over te weten. ' Toen Van Vulpen een dag na het café zijn idee besprak met zijn  Leidse collega Van der Molen was deze ook direct enthousiast. Ze benaderden de kunstenaars van TEGEN-BEELD, en het project was geboren.

De eerste formule was Einsteins veldvergelijking, de formule voor ruimtetijd-kromming uit de Algemene Relativiteitstheorie. Deze formule verscheen in 2015 verscheen op een muur van het Boerhaave-museum, een eeuw na de publicatie van de theorie zelf. Inmiddels sieren acht formules Leidse muren. De planning is dat dit er tien worden. Ook andere steden zijn geïnspireerd geraakt door dit project. Inmiddels zijn er twee muurformules geschilderd in Utrecht, en zijn er plannen voor vergelijkbare projecten in Groningen, Praag, en Wenen. Van Vulpen: ‘Groningen en Utrecht zijn vanuit zichzelf begonnen, al hebben ze wel contact gezocht met ons. We zijn zelf nu bezig om de stap naar het buitenland te maken, om zo de universiteitssteden op een nieuwe manier met elkaar te verbinden.’

Amsterdam

Rest de vraag: wanneer kunnen we de eerste Muurformule in Amsterdam verwachten? Van Vulpen: 'Het zou inderdaad absoluut fijn zijn als Amsterdam aanhaakt! Ik heb dat al eens laten vallen tijdens een praatje aan de UvA, maar het is nog niet opgepakt. Er zijn in Amsterdam ook genoeg muren, genoeg kunstenaars en genoeg energie aanwezig. Nu nog een formule uitkiezen, en iemand vinden die het gaat organiseren.'