Onderzoekers aan de Universiteit van Amsterdam zijn met collega’s aan de University of California en Arizona State University een nieuw onderzoek begonnen naar hoe goed Amerikanen zich houden aan de daar geldende coronamaatregelen. Uit de resultaten van de onderzoeksenquête blijkt dat Amerikanen in de 35 onderzochte staten zich over het algemeen goed aan de maatregelen houden. 

Van Rooij: ‘In het algemeen is het meest opvallend aan deze tijd dat we ons wereldwijd zo snel zo goed aan de regels zijn gaan houden. En dit terwijl het echt heel hoge kosten met zich meebrengt. In Amerika hebben al meer dan 27 miljoen mensen hun baan verloren. Ik had niet verwacht dat we zo snel zo'n fundamentele gedragsverandering zouden kunnen zien.’

Twee belangrijke factoren

Opvallend is dat angst voor sancties of voor de persoonlijke gezondheid geen rol lijkt te spelen. Er zijn twee factoren die wel belangrijk zijn bij hoe goed respondenten zich aan de maatregelen houden.

Ten eerste blijkt dat mensen zich beter aan de maatregelen houden als dat praktisch voor ze mogelijk is, of als ze niet de gelegenheid hebben om de maatregelen te overtreden. Van Rooij: ‘Wat echt belangrijk is, is dat mensen zich aan de regels kúnnen houden en dus bijvoorbeeld goed thuis kunnen werken. Daarnaast worden overtredingen moeilijker gemaakt als bijvoorbeeld de toegang tot het strand is afgesloten.’

De tweede factor is of respondenten vonden dat het moreel juist of normaal was om zich aan de maatregelen te houden. Hoe meer een respondent dat vindt, hoe hoger de mate waarin hij of zij zich aan de maatregelen houdt. Van Rooij: ‘Ik had vooraf de verwachting dat Amerikanen vooral bang waren voor hun eigen gezondheid en die van anderen. Maar dat bleek geen rol te spelen in hun gedragsomslag. En handhaving ook niet.

Dat angst voor sancties geen rol speelt verbaast me minder omdat uit eerder onderzoek al blijkt dat afschrikking vaak geen duidelijke verbetering van gedrag oplevert, dit in tegenstelling tot wat veel mensen denken. Dat angst voor gezondheid geen rol speelt komt mogelijkerwijze door het feit dat deze ziekte veelal ouderen treft. De crisis uit 1918 trof juist mensen tussen 20 en 30, ik denk dat bij zo’n pandemie angst voor ziekte wel een duidelijke drijfveer in compliance zou zijn.’

Positieve invloed kan afnemen

De invloed van de twee genoemde factoren kan echter ook de andere kant op werken. Daarbij spelen de grote economische en sociale kosten voor het naleven van de maatregelen een belangrijke rol. Steun voor de maatregelen kan daardoor afnemen als de eerste besmettingspiek voorbij is. Ook kan de druk van deze kosten ertoe leiden dat scholen, horeca en kantoren weer opengaan, wat meer gelegenheid tot overtreding geeft. Als meer mensen zich daardoor niet langer aan de regels houden, wordt onveilig gedrag normaal. Dat kan leiden tot nog minder naleving van de maatregelen.

Verschillen tussen de VS en Nederland

De resultaten van een Nederlandse studie worden binnenkort gepubliceerd. Van Rooij: ‘Amerika is in algemene zin anders dan Nederland omdat er veel grotere politieke tegenstellingen zijn en een compleet andere interpretatie van deze crisis al naar gelang de politieke voorkeur. Dit speelde geen rol in het gedrag zoals we dat begin april zagen, maar zeer waarschijnlijk nu wel. We gaan dit in een serie vervolgsurveys uitzoeken om te zien hoe het zich ontwikkelt nu Trump en andere republikeinen meer twijfel over het nut van de maatregelen tonen.

Een ander verschil met Amerika is de economische situatie. Die is veel slechter in de VS dan in Nederland met veel directere gevolgen voor de werkgelegenheid. Daarvan zijn de sociale gevolgen ook weer erger omdat er nauwelijks een sociaal vangnet is en mensen bij ontslag ook moeilijk toegang hebben tot betaalbare gezondheidsverzekeringen.’