Linde Bryk heeft in Nederland als advocaat en in Kosovo als mensenrechtenofficier voor de European Rule of Law Mission gewerkt. In 2016 treedt zij toe tot het European Center for Constitutional and Human Rights (ECCHR) in Berlijn als juridisch adviseur in het Business and Human Rights-programma. In haar tijd bij het ECCHR doet ze onderzoek naar en procedeert ze in zaken met betrekking tot dwangarbeid en wapenhandel. ‘Bij zaken op het gebied van mensenrechten en public interest law zag ik hoe het werken aan dergelijke zaken mijn stagiaires enthousiasmeert en hoe het hen vormt’, zegt Linde over haar tijd in Berlijn en Kosovo. Het werken met studenten aan echte zaken geeft haar veel energie. ‘Als Director Amsterdam Law Clinics kan ik mijn praktijkervaring in het onderwijs toepassen om zo studenten te begeleiden en te motiveren.’

Recht hoeft niet altijd juist te zijn

Linde vertegenwoordigt de Amsterdam Law Clinics in een internationale context en breidt het netwerk verder uit. Dat netwerk wil ze inzetten voor de ontwikkeling van de clinics en daarmee ook voor de kwaliteit van de zaken en projecten. Zo zorgt ze ervoor dat studenten aan interessante zaken kunnen werken en de clinics kwaliteit afleveren, waardoor studenten zowel academisch als maatschappelijk hun stempel kunnen zetten. Ze bouwt het onderwijsprogramma verder uit, zodat ook een kritische blik ten opzichte van het recht wordt meegenomen. Ze vindt het belangrijk dat toekomstige juristen inzien dat recht niet altijd juist hoeft te zijn. ‘Critical legal thinking’ noemt Linde dit. ‘Denk aan Zuid-Afrika: daar had je vroeger de apartheidswetgeving, waardoor de witte en zwarte bevolking werd gescheiden. Dat was de wet, maar dat was niet juist. Wetgeving houdt niet altijd rekening met alle groepen van de bevolking. Toekomstige juristen moeten zich hier bewust van zijn, ze moeten kritisch naar wetgeving kijken. Wil je die wetgeving gebruiken in een zaak? Kun je verandering aanbrengen? Misschien is een wet wel juist, maar de uitvoering niet, of het beleid dat vervolgens wordt gemaakt niet. Daarom is het belangrijk om studenten goed te onderwijzen en ze dat mee te geven, zodat we uiteindelijk verantwoordelijke juristen afleveren.’

Veel verschillende thematische clinics

Toen Linde studeerde, waren er jammer genoeg nog geen clinics. ‘In Nederland kwam deze vorm van onderwijs een jaar of vijftien geleden op. Toen waren er een paar clinics. De UvA heeft natuurlijk al langer de Amsterdam International Law Clinic. De laatste jaren zijn daar ook andere clinics bijgekomen: de Amsterdam European Law Clinic, de Fair Work and Equality Law Clinic, de Business and Human Rights Clinic en de Fair Trails Clinic. Wat we echt willen, is dat de UvA koploper blijft op het gebied van clinics in Nederland. Wij hebben als een van de weinige Nederlandse universiteiten deze thematische clinics om ons mee te profileren. Dat kan een uithangbord zijn voor de universiteit.’ Linde vervolgt: ‘Wat ik zou willen, is dat masterstudenten gaan kiezen voor de UvA, omdat wij deze clinics aanbieden. Dat zij denken: ik wil naast dat ik de theorie krijg, ook leren hoe ik op een verantwoordelijke, goede manier echte zaken kan runnen. Daar wil ik naartoe.’

Tijdens de Amsterdam Law Clinics werken studenten aan een breed scala van zaken en projecten die betrekking hebben op verschillende publieke belangen. ‘Ik vind het belangrijk dat tijdens de clinics zowel zaken in Amsterdam, elders in Nederland als ook internationale zaken naar voren komen’, zegt Linde. Onderwerpen kunnen variëren van milieukwesties, bescherming van mensenrechten, tot verantwoord ondernemen en het recht op een eerlijk proces. De clinics houden zich niet bezig met individuele zaken, maar met zaken in het kader van een breder maatschappelijk belang. Ze bieden studenten waardevolle praktijkervaring, gericht op juridische vaardigheden, effectief samenwerken met cliënten en pro deo juridisch advies geven aan diverse organisaties en cliënten. In de meeste cliniczaken en -projecten is een interdisciplinaire aanpak relevant en belangrijk. Vanzelfsprekend staan studenten er niet alleen voor: ze worden intensief begeleid door supervisors. Daarnaast kunnen docenten meehelpen door bij een zaak op hun expertisegebied mee te denken en af en toe een stuk van studenten te bekijken. 

Clinics in coronatijd

Kort nadat Linde is gestart, komt het dringende verzoek om zo veel mogelijk thuis te werken. Het heeft haar zeer geholpen dat ze toch nog een paar weken ‘fysiek’ met de studenten heeft gewerkt. Ook de studenten hebben elkaar nog ontmoet, wat helpt bij het communitygevoel. In de clinic room op de faculteit kunnen studenten tot tien uur ’s avonds samen aan zaken werken. Hier vindt veel uitwisseling plaats. Gaan clinics en thuiswerken dan wel samen? ‘De online lessen zijn heel interactief, de studenten schromen niet om iets te zeggen, en ook onderling is er sprake van een continue uitwisseling. Het werken aan zaken gaat goed. Studenten kunnen met cliënten Zoomen’. Linde licht toe: ‘Ik was in mijn vorige functie gewend om met internationale partijen te werken, en dat ging al grotendeels zoals we nu werken.’

Linde heeft dankzij haar jaren in de internationale ngo-wereld een groot netwerk opgebouwd dat ze wil inzetten om meer en interessante zaken en projecten binnen te halen. ‘We hebben echt veel aanvragen gehad en ik hoop ook dat we die kunnen doen. Maar dat hangt er natuurlijk vanaf of we voldoende internationale en Nederlandse studenten hebben. Dat vind ik echt spannend in deze tijd.’ Studenten moeten solliciteren naar een plek binnen de clinics, omdat het heel specifiek en intensief onderwijs is. Ze kunnen er ontzettend veel van leren, maar moeten echt gemotiveerd zijn. Linde vertelt over haar plannen voor het volgende academische jaar: ‘Ik hoop dat we volgend semester zo’n 80 studenten een clinicplek kunnen bieden, en het jaar erna toch zeker 100. En dan kijken we of we nog verder kunnen uitbreiden. Je moet namelijk zowel goede studenten als goede begeleiding hebben, want een clinic is heel intensief.’