Was het eerder opvallend dat Amerikanen zich zo goed aan coronaregels hielden, nu lijken deze regels op grote schaal genegeerd te worden. Hoe verklaar je dit? 

‘Er was voor de protesten al een verschuiving gaande. Sowieso waren op veel plekken in de VS de maatregelen versoepeld en was de horeca weer geopend. Dat bood dus meer gelegenheid tot het overtreden van social distancing regels. En er was ook directe burgerlijke ongehoorzaamheid. Sommige kroegen waren gewoon open, soms bewaakt door bewapende vrijwilligers. Er is veel en sterk politiek debat over of de covid-maatregelen nog wel nodig zijn. Conservatieven zoals Trump zouden het liefst alles weer opengooien en normaliseren.

Ook zijn er al vele tientallen jaren gevallen van politiegeweld tegen de zwarte bevolking. De laatste jaren zijn er maandelijks beelden van mishandeling of moord door politiemensen op zwarte slachtoffers. Deze twee bewegingen komen nu samen. Daarom zijn er nu zoveel protesten waar er niet veilig afstand wordt gehouden en is er een risico op verspreiding van het virus.’

Hoe legitimeren de betogers het overtreden van de social distancing regels? 

studie worden per jaar drie tot vier zwarte mannen tussen de 25-29 jaar per 100.000 door de politie doodgeschoten. Politiegeweld is een top zes doodsoorzaak onder deze jonge mannen. De gedachte is dat tegen het virus wellicht een vaccin komt, terwijl er nog geen zicht is op een “medicijn” tegen het politiegeweld. 

Het overtreden van de coronamaatregelen is dan ook een vorm van verzet, een vorm van burgerlijke ongehoorzaamheid die past bij een lange traditie van Gandhi tot Dr. Martin Luther King jr. waar onderdrukten door wetsovertreding onrecht proberen aan te pakken. In onze nieuwe survey, die deze week wordt afgenomen, gaan we direct onderzoek doen naar hoe de protesten verband houden met naleving van de coronaregels.'

Heeft politieke voorkeur te maken met het al dan niet navolgen van de regels?

‘Volgens sommige onderzoeken wel en volgens andere, waaronder onze studies in april en mei, niet. We zijn nu aan het analyseren waarom we deze verschillende resultaten hebben. We kijken bijvoorbeeld of de onderzoeken die politieke invloed vinden, wel voldoende belangrijke niet-politieke invloeden meenemen in hun modellen. Zo hebben we ook gekeken naar praktische gelegenheid tot naleving en naar de impulsiviteit van mensen. Dat bleken heel belangrijke verklarende factoren. Als je die niet meeneemt en je meer richt op politieke factoren lijken die een grotere rol te spelen dan ze in de werkelijkheid doen.’

In Nederland komen ook massa’s mensen bij elkaar om te protesteren. Is de situatie vergelijkbaar? 

‘De schaal van de protesten in de VS is niet te vergelijken. Er zijn nu in het hele land al een week protesten van ’s morgens vroeg tot midden in de nacht. Vaak ook in directe overtreding met de avondklok die op veel plekken is ingesteld. In Nederland draait het protest om solidariteit met wat er in de VS gebeurt, en over alledaagse vormen van discriminatie en racisme. In de Nederlandse protesten gaat het niet over dodelijk politieoptreden hier.

In de VS gaat racistisch politiegeweld ver terug in de geschiedenis met een directe link naar slavernij en het apartheidssysteem. Politie- en racistisch geweld is een dagelijks aanwezig risico voor Afro-Amerikanen. Het feit dat de politie niet verantwoordelijk wordt gesteld voor racisme en wreedheid is vaak de vonk die de protesten tegen deze alledaagse misstanden aanwakkert. Dit was ook het geval bij de rellen van Rodney King. Ze vonden niet plaats nadat Rodney King door de politie in Los Angeles op brute wijze in elkaar was geslagen en de video ervan uitkwam. Ze begonnen onmiddellijk nadat de betrokken agenten op 29 april 1992 werden vrijgesproken. Nu zie je dat de demonstranten eisen dat alle vier de agenten voor moord worden berecht.'

Compliance with COVID-19 Mitigation Measures and Procedural Justice

In hoeverre houden mensen zich tijdens de coronacrisis aan de regels? Dit onderzoekt hoogleraar Law & Society Benjamin van Rooij in het project ‘Compliance with COVID-19 Mitigation Measures’. Dit onderzoek wordt gefinancierd door NWO, binnen het ‘Corona: fast track data’-programma. Dit subsidieprogramma is opgezet om data te vergaren over vraagstukken die zich tijdens de coronacrisis in de samenleving voordoen. Daarnaast doet hij onderzoek naar hoe procedurele rechtvaardigheid van handhaving (en dus ook politiegeweld) van invloed is op regelovertreding en criminaliteit in de VS.