Voor de beste ervaring schakelt u JavaScript in en gebruikt u een moderne browser!
Je gebruikt een niet-ondersteunde browser. Deze site kan er anders uitzien dan je verwacht.
Een internationaal team sterrenkundigen dat normaal ontdekkingen van zwarte gaten ontkracht, waaronder Tomer Shenar van de Universiteit van Amsterdam, heeft nu zelf een zwart gat opgespoord. Het gaat om een vrij klein, rustig, zwart gat in een buurstelsel van onze Melkweg. Het heelal zou moeten wemelen van zulke zwarte gaten, maar ze zijn lastig te vinden. De onderzoekers, onder leiding van Tomer Shenar (Universiteit van Amsterdam), publiceren hun bevindingen maandagavond in het vakblad Nature Astronomy.
Artistieke weergave van het dubbelstersysteem met een grote lichtblauwe ster in het midden en een zwarte ster met een kring er omheen die het zwarte gat moet voorstellen ongeveer rechts onder, iets overlappend op de ster
Artist’s impression van VFTS 243 in de Tarantulanevel. Deze artist’s impression toont hoe de dubbelster VFTS 243 er van dichtbij uit zou kunnen zien. Het systeem, dat zich bevindt in de Tarantulanevel in de Grote Magelhaense Wolk, bestaat uit een hete, blauwe ster met 25 keer zoveel massa als de zon en een zwart gat van minstens negen zonsmassa’s. De twee hemellichamen zijn niet op schaal getekend: in werkelijkheid is de blauwe ster ongeveer 200.000 keer zo groot als het zwarte gat. Het ‘lens-effect’ rond het zwarte gat is slechts ter verduidelijking: het is toegevoegd om dit donkere object beter zichtbaar te maken op de afbeelding. De helling van het stelsel heeft tot gevolg dat, wanneer we er vanaf de aarde naar kijken, we het zwarte gat de ster niet kunnen zien verduisteren. (c) ESO/L. Calçada

‘We hebben een naald in een hooiberg ontdekt,’ zegt Shenar, die het onderzoek begon aan de KU Leuven en nu Marie-Curie Fellow is aan de Universiteit van Amsterdam. ‘Hoewel andere sterrenkundigen vergelijkbare kandidaten hebben aangedragen, is dit het eerste slapende zwarte gat van stellaire massa buiten onze Melkweg waarvan het bestaan ondubbelzinnig vaststaat.’

Om het zwarte gat te vinden, spitte het team zes jaar aan gegevens door van bijna duizend zware sterren in de Tarantulanevel in de Grote Magelhaense Wolk. De gegevens zijn onder andere verzameld met de Europese Very Large Telescope in Chili.

Het nu ontdekte zwarte gat kreeg de naam VFTS 243. Het heeft minstens negen keer zoveel massa als onze zon en draait rond een hete, blauwe ster die 25 keer zwaarder is dan de zon. De ster die het zwarte gat in VFTS 243 heeft gevormd, lijkt te zijn ingestort zonder voorgaande supernova-explosie.

‘Als onderzoeker die de afgelopen jaren diverse potentiële zwarte gaten heeft ontmaskerd, was ik natuurlijk uiterst sceptisch over deze ontdekking,’ zegt Shenar. ‘Maar we hebben de bevindingen uitgebreid gecontroleerd en kunnen tot nu toe geen andere verklaring vinden.’