Het merendeel van alle microplastics in zeeën en oceanen wordt aangevoerd door rivieren, waar de microplastics vanuit verschillende bronnen samenkomen. Kennis over die bronnen en de verspreiding van microplastics is belangrijk voor watermanagers. Resultaten uit eerdere onderzoeken waren door verontreiniging minder betrouwbaar, en vaak werden alleen grotere deeltjes gedetecteerd – nu zijn ook kleinere microplastics getraceerd.

‘Het is lastig om microplastics in water op te sporen,’ vertelt Svenja Mintenig, promovendus aan de Universiteit Utrecht en hoofdauteur van het onderzoek. Dat komt bijvoorbeeld doordat lab-materiaal soms ook van plastic gemaakt is, en de monsters eenvoudig vervuilen. Ook is er door de relatief lage concentraties ontzettend veel water nodig voor een betrouwbare analyse: de onderzoekers moesten per monster duizenden liters water bemonsteren en concentreren tot maar één liter water.

Kleine microplastic deeltjes

De deeltjes die het team onderzocht, zijn veel kleiner dan voorheen werd gemeten. Vaak werden  voorheen alleen deeltjes vanaf 300 micrometer gemeten,  ongeveer zo groot als een huisstofmijt en nog net met het blote oog te zien. ‘Nu kunnen we zelfs deeltjes tot 20 micrometer – zo klein als een menselijke huidcel – waarnemen,’ vertelt Merel Kooi, promovendus aan de WUR en tweede auteur. Door de monsters met behulp van een speciale microscoop en nieuwe software te analyseren, legden de onderzoekers de aanwezigheid van 26 verschillende soorten plastics en rubbers bloot. En hoe kleiner de deeltjes, hoe meer ervan voorkwamen in het water.

De gevonden concentraties microplastics varieerden sterk, maar gemiddeld vonden de onderzoekers ongeveer 1 deeltje per liter. Dichtbij steden waren meestal meer deeltjes in het water dan in minder dichtbevolkte gebieden.

Ecologische consequenties

Vooralsnog liggen de concentraties onder het niveau waarbij ongewenste ecologische effecten worden verwacht. Wel is het belangrijk die concentraties scherp in de gaten te houden. 'Het zijn deeltjes die niet zo maar verdwijnen, en omdat bij gelijkblijvend of stijgend gebruik van plastic concentraties van het plastic in het milieu daarom hoger zullen woren kan het in de toekomst wel een probleem worden,' vertelt betrokken onderzoeker Prof. Annemarie van Wezel van het Instituut voor Biodiversiteit en Ecosysteem Dynamica aan de UvA..

Het blijft nog onduidelijk waar de microplastics precies vandaan komen. 'Er komen absoluut microplastics uit rioolwaterzuiveringsinstallaties, maar we konden geen directe link leggen tussen hogere concentraties microplastics in rivieren en de zuiveringsinstallaties. Er zijn dus ook andere, misschien zelfs belangrijkere, bronnen van microplastics in rivieren,' besluit Mintenig.

Het onderzoek is onderdeel van het project TRAMP, deels gefinancierd door het NWO Open Technology Programma, en deels door de Waterschappen en verschillende overheidsinstanties.

Publicatiegegevens

Svenja M. Mintenig, Merel Kooi, M.W. Erich, Sebastian Primpke, Paula E. Redondo-Hasselerharm, Stefan C. Dekker, Albert A. Koelmans, Annemarie P. van Wezel: ‘A systems approach to understand microplastic occurrence and variability in Dutch riverine surface waters’, in Water Research (16 March 2020). Link: https://doi.org/10.1016/j.watres.2020.115723

Contactpersoon