Elke cel in ons lichaam bevat hetzelfde genetische materiaal. Epigenetische markeringen reguleren welke genen ‘aan’ of ‘uit’ staan door ze te verpakken of open te vouwen. Hierdoor worden cellen geprogrammeerd voor specifieke functies, zoals hersencellen of spiercellen. Naarmate we ouder worden veranderen deze epigenetische instructies onder invloed van externe factoren, zoals voeding en levensstijl, wat onze vatbaarheid voor aandoeningen verandert.

‘Het is van belang op te merken dat genen niet alleen ‘aan’ of ‘uit’ staan maar dat sommige genen heel frequent en anderen juist sporadisch actief zijn’, stelt Verschure. Elk gen volgt een uniek aan-uit activatiepatroon. Dit specifieke ritme van genactivatie kan mogelijk informatie verschaffen over het moment waarop een gen gevoelig wordt voor epigenetische instructies. Dit tijdgebonden aspect van epigenetische regulatie kan een mechanisme zijn waarmee een cel zich onderscheidt van aangrenzende cellen.

De wisselwerking tussen de dynamiek van genen en epigenetische markeringen werpt, volgens Verschure, een nieuw licht op het ontstaan van veranderd celgedrag. ‘Deze inzichten kunnen ons enorm helpen bij het begrijpen en behandelen van ziekten.’ Door specifieke genen epigenetisch te herprogrammeren, kunnen we epigenetische veranderingen bijsturen. Prof. Verschure’s onderzoeksgroep richt zich vooral op dit aspect bij hormoongevoelige borstkanker.

Prof. dr. Pernette Verschure, bijzonder hoogleraar Functionele Dynamiek van het Epigenoom: De dynamiek van onze genen.

Deze oratie is hier live te volgen.