‘Globalisering wordt beschouwd als een stedelijk fenomeen, maar ook op het platteland kun je er niet aan ontsnappen. Globalisering is overal, op televisie, in de supermarkt, op internet. Maar in populaire televisieprogramma’s als het Britse Escape to the Country, waarin mensen zoeken naar een leven zonder drukte, of Boer zoekt vrouw blijft het idyllische van het platteland intact. We krijgen de kleine, in regelgeving verdrinkende familieboerderij voorgeschoteld in plaats van de varkensfabriek die overal in de provincie het beeld bepaalt. Dat heeft politieke gevolgen. Plattelandsbewoners beweren – vaak terecht – dat hun zorgen niet worden erkend en populistische politici maken daar gretig gebruik van.'

Overweldigend en ongrijpbaar

'De vraag is waarom wij zo hangen aan dat romantische beeld? Waarom accepteren wij zo moeilijk dat het platteland er niet meer uitziet als vijftig jaar geleden? Mensen hebben behoefte aan een plek die nog niet ‘besmet’ is door de overweldigende en ongrijpbare globalisering. Het dorpsleven is in de populaire cultuur vaak synoniem voor oude tradities en de pure Nederlandse identiteit.

De verbeelding wordt op verschillende manieren strategisch, soms zelfs cynisch, ingezet. De Engelse Countryside Alliance, die beweert op te komen voor de gewone burger, zet zich voornamelijk in voor de elitaire vossenjacht. In de VS gaan enorme subsidies naar de agrarische industrie, maar de meerderheid in de landelijke regio’s stemt voor een terugtredende overheid. Er is een tendens om de verantwoordelijkheid voor een succesvol bestaan helemaal bij het individu te leggen. Dat speelt jaloezie en nijd in de hand. Als er meer aandacht zou zijn voor de situatie in de provincie, is de verontwaardiging minder groot en is er ruimte voor solidariteit.'

Vergelijkend onderzoek

'We gaan de verbeelding in film, televisie en literatuur onderzoeken van het platteland in Nederland, Engeland, Zuid-Afrika, China en de Verenigde Staten. De agrarische geschiedenis en ontwikkeling is in alle vijf landen anders. In China zet de regering vaart achter de urbanisering en propageert tegelijkertijd het pure dorpsleven uit de tijd van de culturele revolutie. In Zuid-Afrika heeft de Brits-Afrikaanse gemeenschap een heel ander beeld van het platteland dan de boeren van Nederlandse komaf. In mijn synthese ga ik vooral kijken naar de hedendaagse verbeeldingen en de effecten van het mondiaal circuleren ervan.'

In 2018 ontving Esther Peeren een prestigieuze Consolidator Grant van de European Research Council (ERC) voor haar onderzoek over de verbeelding van het platteland. Peeren is hoogleraar Cultural Analysis en directeur van de Amsterdam School for Cultural Analysis.