Een veelgebruikt middel tegen borstkanker is hormoontherapie. Als tumorcellen niet reageren op hormoontherapieën kunnen patiënten een uitgezaaide vorm van borstkanker ontwikkelen. In de huidige studie is onderzocht waardoor de initiële verstoring van de hormonale postmenopausale behandeling (Aromataseremmer) ontstaat. Dit is onderzocht met tumorweefsel van patiënten die met hormoontherapie zijn behandeld en een tweede biopsie hebben ondergaan.

De onderzoekers ontdekten dat activering van één specifiek gen zorgt voor oestrogeenproductie in de tumorcellen waardoor deze niet meer reageren op de hormonale therapie, waardoor patiënten vervolgens een uitgezaaide vorm van borstkanker ontwikkelen. De UvA onderzoekers konden de ontregelde cellen onder de microscoop identificeren met een methode waarbij afzonderlijke cellen op resolutieniveau van enkele moleculen zichtbaar worden gemaakt. De bevindingen van deze studie suggereren een nieuw mechanisme voor het ontstaan van de vroege fase Aromataseremmer-resistentie.

Groot belang

De ontdekking is van groot belang omdat het mechanisme waarmee dit type borstkankercellen (estrogeenreceptorpositieve) ontsnappen aan hormoonbehandeling nog grotendeels onbekend is. Ongeveer 70% van alle gediagnosticeerde borstkankerpatiënten heeft dit borstkankertype. Deze patiënten worden meestal nabehandeld met hormonale therapie. Meer dan 20% krijgt de ziekte terug en overlijdt aan een onbehandelbare vorm van borstkanker. Het ontwikkelen van specifieke biomarkers kan ervoor zorgen dat iedere patiënt een behandeling op maat krijgt. Hierdoor wordt de effectiviteit van de behandeling gemaximaliseerd en worden bijwerkingen geminimaliseerd.

EpiPredict EU H2020 consortium

Het onderzoek is uitgevoerd in de context van het internationaal consortium EpiPredict, gefinancierd vanuit een EU Horizon 2020 subsidie in het kader van het Marie Sklodowska Curie Actions programma voor onderzoek en innovatie. Initiatiefnemer en projectcoördinator is universitair hoofddocent Dr. Pernette Verschure. Het EpiPredict onderzoek wordt vanuit een ‘systems medicine’ aanpak verricht om te begrijpen hoe epigenetische regulatie bijdraagt aan resistentieontwikkeling van hormoongevoelige borstkankerbehandeling ontstaat.

Aan het EpiPredict project doen 15 instellingen uit acht verschillende landen mee, zowel academische instituten als bedrijven. Een groep van twaalf promovendi, waarvan drie bij de UvA, verrichten onderzoek binnen het EpiPredict project. Naast wetenschappelijk onderzoek verzorgt EpiPredict de opleiding van de promovendi zoals academische vaardigheden, maar ook bedrijfsvoering, ondernemerschap, debatteren en het uitdragen van bevindingen naar de maatschappij.

Publicatiegegevens

Luca Magnani, Gianmaria Frigè, Raffaella Maria Gadaleta, Giacomo Corleone, Sonia Fabris, Mannus H Kempe, Pernette J Verschure, Iros Barozzi, Valentina Vircillo, Sung-Pil Hong, Ylenia Perone, Massimo Saini, Andreas Trumpp, Giuseppe Viale, Antonino Neri, Simak Ali, Marco Angelo Colleoni, Giancarlo Pruneri & Saverio Minucci: ‘Acquired CYP19A1 amplification is an early specific mechanism of aromatase inhibitor resistance in ERα metastatic breast cancer’ in Nature Genetics, 23 January 2017