Curriculum vitae

Jeroen van Zanten (1972) is senior lecturer Moderne geschiedenis aan de UvA. Hij studeerde geschiedenis en wijsbegeerte in Groningen en Oxford. In 2004 promoveerde hij in Leiden op het proefschrift 'Schielijk, Winzucht, Zwaarhoofd en Bedaard' over de politieke cultuur in Noord-Nederland ten tijde van het koningschap van Willem I. Van 2004 tot 2006 was hij als docent en post-doc verbonden aan de afdeling politieke geschiedenis van de Universiteit Utrecht en deed hij onderzoek naar politieke reconstructie in Frankrijk en Nederland in de jaren 1813-1815. In november 2013 publiceerde Van Zanten, na vier jaar onderzoek in binnen- en buitenlandse archieven, een wetenschappelijke biografie van Koning Willem II (1792-1849), mogelijk gemaakt door steun van het Prins Bernhard Cultuurfonds. In juni 2015 publiceerde Van Zanten samen met Ben Schoenmaker en Jurrien de Jong het boek Waterloo. 200 jaar strijd over de veldslag bij Waterloo.

Lopend onderzoek

Samen met Ido de Haan publiceert Van Zanten in 2018 onder de titel 'Constructing an international conspiracy. Revolutionary concertation and police networks in the European Restoration' een bijdrage aan de bundel Securing Europe after Napoleon: 1815 and the New European Security (Cambridge University Press), onder redactie van Beatrice de Graaf, Ido de Haan en Brian Vick. Op dit moment werkt Van Zanten ook aan een bijdrage aan een boek over katholieken in de Tweede Kamer en een hoofdstuk over de Lage Landen voor het Oxford History Handbook 'Europe in the long Nineteenth Century, 1789-1914'.  Naast deze publicaties, doet hij tevens onderzoek naar burgerschapconcepten in Nederland gedurende de 18de, 19de en 20ste eeuw. Dit onderzoek zal in 2020 resulteren in een publieksboek en maakt deel uit van het door het KNAW Fonds Staatsman Thorbecke gesubsidieerde onderzoeksproject Over het Hedendaags burgerschap. De herijking van een Thorbeckiaans concept onder leiding van Prof. dr. Remieg Aerts.  

Willem II biografie

Van de drie eerste koningen is Willem II het meest in de vergetelheid geraakt. Ten onrechte. Al heeft hij slechts negen jaar op de troon gezeten, hij leidde een leven vol avontuur. Hij behaalde eeuwige roem op het slagveld, maar stelde zich tegelijk bloot aan schandalen. Als koning was Willem II verantwoordelijk voor de grondwet van 1848 meer zelfs dan men tot dusver dacht. Een biografie van een romanticus pur sang 

Recensies:  

- 'Koning Willem II' 'Ademloos lezende, opmerkelijk goed gedocumenteerde, bijzonder helder geschreven biografie...Jeroen van Zanten brengt nieuws, nuanceert en legt sensationele verbanden.....', Atte Jongstra ***** NRC, 30-11-2013.  

- 'Van Zanten voert zijn lezer mee door heel Europa: van Engeland tot Pruisen, van Portugal tot Rusland', Paul van der Steen Trouw, Letter&Geest, 07-12-2013.

 Waterloo 

In 2015 is het 200 jaar geleden dat de slag bij Waterloo plaatsvond. Dit boek belicht de Belgische en Nederlandse bijdrage aan Waterloo en de strijd bij Quatre Bras die eraan vooraf ging. De schrijvers beperken zich echter niet tot het nationale verhaal alleen. Vanuit Nederlands en Belgisch perspectief beschrijven ze het grote verhaal van de veldslag, en de strijd om de Europese geschiedenis voor en na Napoleons nederlaag. Puttend uit dagboeken, reisverslagen en brieven, besteden ze uitvoerig aandacht aan de ervaringen en belevenissen van de militairen op het slagveld, van de generaal tot de gewondenverzorger. Het boek is rijk aan oude en nieuwe anekdotes. Aan de hand van deze verhalen beschrijven de auteurs de geschiedenis van Waterloo in een brede politiek-maatschappelijk context, als het dramatische slot van het Napoleontische tijdperk, en als het begin van een nieuwe politieke orde in Europa. Wat speelde er zich precies op het slagveld af? Wie waren de winnaars en de verliezers? Hoe komt het dat de rol van de Belgen en Nederlanders op 16 en 18 juni 1815 onderbelicht is gebleven en nationale helden zijn vergeten? Wie claimde de overwinning? Hoe werd de slag herinnerd? En waarom werd deze nagedachtenis na 1815 inzet van een nieuwe strijd?

Recensies:  

- ‘Wie in een beknopt aantal bladzijden wil worden bijgepraat over deze historische gebeurtenis en de grote militaire lijnen heeft aan De Jong, Schoenmaker en Van Zanten ideale gidsen. Waterloo – 200 jaar strijd is een vaardig geschreven verslag van de roemruchte slag en de historische verwerking daarvan.’  Paul van der Steen in Trouw, 13 juni 2015

- 'Een goed overzicht van de aanloop van de slag, de krijgshandelingen en de politieke nasleep ervan' **** Bart Funnekotter, NRC, 12 juni 2015

Prinsen naast de troon 

M. Grever & J. van Zanten (2014). Royalty, Rank and Masculinity: Three Dutch Princes Consort in the Twentieth Century. C. Beem & M. Taylor (Eds.), The Man Behind the Queen: The Male Consort in History. From the fourteenth-century king consorts of Navarre to the modern European prince consorts of the twentieth century, the male consort has been a peculiar yet recurrent historical figure. In this impressively broad collection of essays on male partners of female monarchical rulers, leading historians of monarchy analyze how consorts have obtained and wielded power, how gender affected their perceived role, what sort of influence they were able to wield and attract politically and at court, how they defined themselves in the male gendered spheres of the arts or war, and more generally, the extent to which they contributed to the changing ideal and reality of royal families and dynasties over the centuries.

Verfassungsgeschichte

'Die Niederlande 1813-1848', Handbuch der europäischen Verfassungsgeschichte im 19. Jahrhundert. Die Periode von Restauration und Vormärz (1815–1847) war in den meisten europäischen Ländern durch den konflikt-reichen Dualismus von Krone und Kammer geprägt. Die 29 Länderbeiträge des zweiten Bandes decken das gesamte Europa mit Russland und dem Osmanischen Reich ab und werden in der Einleitung systematisch-vergleichend zusammengefasst. Kennzeichnend für die nachnapoleonische Ordnung Europas bis zum Vorabend der Revolutionen von 1848/49 war der monarchische Konstitutionalismus, wenngleich – neben wenigen Republiken – auch ständische, absolutistische und autokratische Monarchien fortbestanden. Mehrere Verfassungswellen dokumentieren die sich in der Epoche verdich-tenden innereuropäischen Transferprozesse. Nach einem für alle Länder einheitlichen Gliederungsschema stellen die Autoren die verfassungsrelevanten Teilbereiche des politischen und gesellschaftlichen Lebens dar.

Le roi Louis 

Avec Ido de Haan, 'Le roi Louis, un modele pour Guillaume?', Annie Jourdan , Louis Boneparte, Roi de Hollande '. Adulé de Napoléon 1er dans sa jeunesse, Louis Bonaparte a longtemps été un frère très docile. Ses malheurs domestiques avec la brillante, mais superficielle, Hortense de Beauharnais ont conforté l'image terne qu'a brossée de lui une postérité fort sévère pour la famille Bonaparte. Face au grand Napoléon, à son génie et à sa gloire, Louis le mélancolique fait bien triste figure. On en oublierait presque la période la plus passionnante de sa vie, quand il fut nommé roi de Hollande par un empereur désireux d'imposer sa loi en Europe et d'abattre la puissance britannique. Assis sur le trône au printemps 1806, Louis conquiert sa véritable identité et s'avère un Bonaparte pur sang. Autoritaire, voire autocrate, travailleur énergique, esprit curieux et éclairé, comme son aîné, il veut tout savoir, tout diriger et tout entreprendre. Mais Napoléon n'entend pas que la Hollande soit indépendante ou qu'elle viole la politique qu'il met en oeuvre sur le continent. Aussi, Louis sera-t-il déchiré entre ses devoirs de frère et ceux de souverain. Pourtant, il saura rallier les Hollandais, autrefois ardents républicains, au régime monarchique. Dans son royaume, Louis est entré dans l'histoire comme un " bon roi ", attentif au sort de ses sujets.

Politieke cultuur in Nederland 

Na een lange periode van revolutie, regeringsloosheid en bezetting moet de Nederlandse natie in 1813 politiek gezien helemaal opnieuw beginnen. Er is geen grondwet, geen landsbestuur en geen parlement. De politieke elite besluit van Nederland een constitutionele monarchie te maken en biedt prins Willem Frederik, zoon van de verjaagde stadhouder Willem V, de soevereiniteit aan. Maar die heeft zo zijn eigen ideeën over de verhouding tussen staatshoofd en parlement. De situatie wordt nog gecompliceerder wanneer in 1815 de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden worden verenigd. Al snel krijgt de regering van koning Willem I zoals Willem Frederik na zijn kroning heet, autocratische trekken, wat niet bij iedereen in goede aarde valt. Jeroen van Zanten gaat na hoe de politieke elite in het Noorden reageerde op het 'systeem Willem I' en hoe daaruit een voor Noord-Nederland typische politieke cultuur ontstond die uiteindelijk tot de grondwetsherzieningen van 1840 en 1848 leidde. Schielijk, Winzucht, Zwaarhoofd en Bedaard laat zien dat in het tijdvak 1813-1840 belangrijke fundamenten van het Nederlandse politieke stelsel werden gelegd.

Boeken

•  ' Schielijk, Winzucht, Zwaarhoofd en Bedaard'. Politieke discussie en oppositievorming in Nederland 1813-1840 (Amsterdam 2004).

• Koning Willem II, 1792-1849. Een biografie (Amsterdam 2013)
• Waterloo, 200 jaar strijd

Bijdragen aan bundels

• 'Die Niederlande 1813-1848', Handbuch der europäischen Verfassungsgeschichte im 19. Jahrhundert (Bonn 2012)

• M. Grever & J. van Zanten (2014). Royalty, Rank and Masculinity: Three Dutch Princes Consort in the Twentieth Century. In C. Beem & M. Taylor (Eds.),  The Man Behind the Queen: The Male Consort in History.  

• J.C. van Zanten (2015). „Meine Gefühle sind ganz und gar deutsch“. Die persönliche Verbindung Wilhelm I., Wilhelm II. und Wilhelm III. zu Deutschland.  Jahrbuch des Zentrums für Niederlande-Studien 2014.
• J.C. van Zanten (2015). 'Quatre-Bras and Waterloo revisited. A Belgian and Dutch history without glory',. In  The Low Countries. Arts and Society in Flanders and the Netherlands.
• J.C. van Zanten (2014). Une Passion royale pour l'art. In S. Paarlberg & H. Slechte (Eds.),  Une Passion royale pour l’art : Guillaume II des Pays-Bas et Anna Pavlovna (pp. 33-41). Zwolle: Wbooks.
• J. van Zanten (2012). Die Ruinenfreude König Wilhelms II. Kurze biografische Angaben zum Kunstverständnis von Koekkoeks Wohltäter. In A. Pelgrom (Ed.),  Gemalt für den König: B.C. Koekkoek und die luxemburgische Landschaft (Publications du Musée National d'Histoire et d'Art Luxembourg, 17) (pp. 40-47). Kleve: Freundeskreis Museum Kurhaus und Koekkoek-Haus Kleve.
• J. van Zanten (2014). De kunstzin van Willem II. In S. Paarlberg & H. Slechte (Eds.),  Willem II: de koning en de kunst (pp. 32-41, 315-316). Zwolle: WBOOKS.

• 'Scheveningen, 30 november 1813', in: Marita Matthijsen en Jan Bank, red., Plaatsen van herinnering. De negentiende eeuw (Amsterdam 2006).

• Encyclopedie van het Koninklijk Huis (Utrecht 2005). Lemma's: 'Koning Willem I', 'Koning Willem II', 'Anna Paulowna', 'Prinses Sophie', 'Ministeriële verantwoordelijkheid', 'De Belgische opstand', 'De tiendaagse veldtocht', 'Prinses Marianne', en 'Henriette d'Oultremont'.

• Samen met Jouke Turpijn, 'De opvoeding van Willem en Wiwill'. in: Ido de Haan e.a. (red.), Het eenzame gelijk. Hervormers tussen droom en daad 1850-1950 (Amsterdam 2009) 157-172.

• Met Ido de Haan, 'Le roi Louis, un modele pour Guillaume?', in: Annie Jourdan , Louis Boneparte, Roi de Hollande ' (Parijs 2010), vertaling door Annie Jourdan

Artikelen

•  'Spreken met één stem'. Kritiek en sociabiliteit in de redactie van de Nederlandsche Stemmen over Godsdienst, Staat-, Geschied- en Letterkunde (1834-1838)', De Negentiende Eeuw , nr. 3 (1999).

• 'Met verscheidene dolksteken afgemaakt'. Moraal en politiek in de berichten over de moord op August von Kotzebue', De Negentiende Eeuw , nr. 1 (2003).

•  'Het Nederland van Koning Willem I', Historisch Nieuwsblad , nr. 7 (2005).

•  'Thorbecke als gevoelsmens en onbegrepen filosoof', Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2005.

• Samen met Ido de Haan, 'Lodewijk als wegbereider van Willem? Kritischekanttekeningen bij een nieuw idee reçue', in: De Negentiende Eeuw 30 (2006), 285-301

• 'De ongekende ministeriële verantwoordelijkheid'. Boekbespreking van Peter van Velzen, De Ongekende ministeriële verantwoordelijkheid. Theorie en praktijk 1813-1840 (Nijmegen 2005), in: BMGN (2007) 125-128

• 'Een les uit Pruisen' Boekbespreking van: P. de Coninck,  Een les uit Pruisen. Nederland en de Kulturkampf, 1870-1880 , BMGN 124 (2009), 129-133

• 'Godsdienstvrijheid en de Nederlandse staat' : boekbespreking van Emo Bos, Souvereiniteit en Religie. Godsdienstvrijheid onder de eerste Oranjevorsten (Hilversum 2009), in: TvG 3 (2010), 462-463.
• J. Koch, D. van der Meulen & J. van Zanten (2013). 'Wat is de constitutionele monarchie eigenlijk?' De drie eerste Nederlandse koningen, de ministers en het parlement. In C. van Baalen, H. Goslinga, A. van Kessel, J. Ramakers, H. Reiding & J. Turpijn (Eds.),  De Republiek van Oranje, 1813-2013(Jaarboek parlementaire geschiedenis, 2013) (pp. 47-56). Amsterdam: Boom.
• J.C. van Zanten (2015). Retour sur Waterloo et Quatre-Bras. Une Révision Belgo-Néerlandaise? Septentrion: arts et culture de Flandre et des Pays-Bas.
• J.C. van Zanten (2015). 'Terug naar Waterloo'.Tijd voor een Belgisch-Nederlandse revisie.'.  Ons Erfdeel.

Digitalisering/bronnenpublicatie

• 'Niederlande 1813-1848', Werner Daum (eds), Quellen zur europaischen Verfassungsgeschichte im 19. Jahrhundert . cd-rom (Bonn, Dietz Verlag 2010). 

• 175 jaar Belgie, OVT/BRT, 18 september 2005
• In Europa, 1906, OVT 18 november 2007
• De Troon: Koning Willem I, II en III, OVT 7 maart 2010
• Missing link 5: Koning Willem II in 1848 , OVT 2 augustus 2009
• Otto von Habsburg, Met het Oog op morgen, 4 juli 2011
• Drie koningen,  Met het Oog op morgen, 12 april 2012
• Koningscursus, Hoe-Zo Vpro-radio, 9 mei 2013
• Luister-college "Koning Willem II", "Van Willem I tot Willem IV", Veen Uitgeverij april 2012.
• MAX, documentaire "Koning Willem II",  6 december 2013.
• NTR documentaire 200 jaar monarchie, maart-april 2014.

Tijdschriftredacties en Werkgroepen

• 2014-heden.Redactielid De Negentiende Eeuw
• 2012-2013. NWO selectiecomite Promotie stipendia voor leraren

• 2009- heden. 'Secretaris Werkgoep Europese Monarchie'

Onderwijs

Momenteel geef ik op zowel BA als MA niveau colleges over de Europese en de Nederlandse geschiedenis. Zo verzorg ik bijvoorbeeld een MA-cursus over Civil Society en het Master Atelier sociale geschiedenis en cultuurgeschiedenis. Ook coördineer ik de onderzoekswerkgroepen Moderne Geschiedenis in de BA en de Bachelorscriptie. Sinds 2014 ben ik lid en voorzitter van de Opleidingscommissie van de Master en Research Master.