Verbeek ging tijdens zijn inaugurele rede in op de rol van de universiteit in de 21ste eeuw. Hoogleraar Migratie en Gezondheid prof. Charles Agyemang sprak vervolgens in zijn Diesrede over  de toenemende sociale ongelijkheid en diversiteit, het wantrouwen in de politiek en stappen die gezet kunnen worden om vertrouwen op te bouwen. Ook werden er met trots eredoctoraten uitgereikt aan hoogleraar computerwetenschappen en taalkunde Christopher Manning en aan hoogleraar Global Health Vikram Patel. De Dies werd afgesloten door UvA-alumnus Anouk Harkmans met haar spoken word voordracht Tussen wal en schip vliegen de vrij vogels.

De maatschappelijke universiteit in een verwetenschappelijkte samenleving: een pleidooi voor tussenruimtes

Op de honderdste dag na zijn start bij de UvA ging Peter-Paul Verbeek in zijn inaugurele rede in op de veranderende context waarin de universiteit werkt. ‘De wetenschap vermaatschappelijkt en de maatschappij verwetenschappelijkt. De politiek kan zonder wetenschap geen onderbouwde keuzes meer maken en de agenda van wetenschappers wordt in toenemende mate bepaald door de agenda van de maatschappij. Deze ontwikkelingen vragen om een herbezinning op de vraag wat een universiteit eigenlijk zou moeten zijn’, aldus Verbeek.   

Volgens de rector magnificus schuilt de rol van de universiteit in de 21ste eeuw in de unieke manier waarop zij twee ogenschijnlijk paradoxale dimensies van wetenschap met elkaar weet te verbinden: kritische distantie die leidt tot waarheid en inzicht aan de ene kant en maatschappelijk engagement dat leidt tot impact aan de andere. ‘En daar is ruimte voor nodig: een tussenruimte, die helpt vorm te geven aan de aard van deze verbindingen en waarvoor zowel de wetenschap als de samenleving een eigen verantwoordelijkheid hebben.’

Diversiteit en gelijkheid: vertrouwen, vertrouwen en vertrouwen

Diesredenaar Charles Agyemang, hoogleraar Migratie en Gezondheid, zette in zijn rede uiteen dat de maatschappij steeds diverser wordt en de sociale ongelijkheid groeit. ‘De vergroting van de sociale ongelijkheid creëert een tegenstelling in democratische idealen van eerlijkheid en gelijkheid. Het zorgt voor spanningen binnen de samenleving en ondermijnt daarmee het sociale contract waarvan de maatschappij afhankelijk is’, aldus Agyemang. Het sociale contract is volgens Charles Agyemang een overeenkomst tussen burgers en de overheid in de vorm van een georganiseerde samenleving die steunt op het recht van bescherming en veiligheid. ‘Een fundamentele bouwsteen van een sterk sociaal contract is dat burgers hun overheid kunnen vertrouwen. Vertrouwen is het cement dat de samenleving bij elkaar houdt’.

Hij benadrukte daarbij dat er extra inspanningen nodig zijn om iedereen binnen de samenleving te betrekken. ‘De kracht van diversiteit voor de samenleving kan alleen worden ontketend wanneer we de verschillen erkennen en leren de verschillen te respecteren en te waarderen. Dit vereist een investering in tijd, middelen en intensieve samenwerking met een groep met diverse achtergronden.’

Uitreiking eredoctoraten

Na de Diesrede werden eredoctoraten toegekend aan informaticus Christopher Manning en aan psychiater en wetenschapper op het gebied van mentaal welzijn Vikram Patel.

Christopher Manning

Christopher Manning is hoogleraar computerwetenschappen en taalkunde aan de Stanford University. Daarnaast is hij een sleutelfiguur in het onderzoek naar natuurlijke taalverwerking door computers, beter bekend als Natural Language Processing (NLP).

Vikram Patel

Vikram Patel is hoogleraar Global Health aan de Harvard Medical School. Patel is een befaamd psychiater en wetenschapper op het gebied van mentaal welzijn. Zijn werk richt zich op de last van mentale gezondheidsproblemen, hun verband met sociale economische achterstand en gebruik van psychologische interventies voor de behandeling van veel voorkomende mentale aandoeningen zoals depressie.

Lees meer over de eredoctores

Aan beide eredoctores werd een eerbetoon gebracht door UvA-studieverenigingen uit het vakgebied van de eredoctores. Studenten van studievereniging VIA verrasten Manning met humor en grapjes op basis van artificial intelligence. Studievereniging MFAS daagde de aanwezigen in de Aula uit om deel te nemen aan een yogaquiz.