In het onderzoek analyseerde Fabian Dablander van SEVEN nationaal representatieve surveydata van meer dan 128.000 mensen in 142 landen. De resultaten laten een duidelijk en consistent patroon zien: mensen die in de afgelopen vijf jaar persoonlijk een klimaatgerelateerd gevaar hadden meegemaakt, bleken eerder geneigd klimaatverandering te omschrijven als een zeer ernstige bedreiging dan landgenoten die zoiets niet hadden ervaren. 

Overstromingen, droogtes, hittegolven 

Een opvallende bevinding is het sterke effect van hittegolven op de risicoperceptie. Het meemaken van een hittegolf verhoogde de kans om klimaatverandering als een ernstig gevaar te zien in ongeveer dezelfde mate als het hebben van een universitaire opleiding – een factor die bekendstaat als een van de sterkste voorspellers van klimaatbewustzijn. Het effect van overstromingen, droogtes en hittegolven op de risicoperceptie van klimaatverandering varieerde sterk tussen landen. Andere gevaren, zoals orkanen en bosbranden, leidden wereldwijd tot meer consistente reacties. Zelfs relatief zeldzame gebeurtenissen zoals modderstromen bleken samen te hangen met een verhoogde risicoperceptie, wat wijst op de brede psychologische impact van natuurrampen. 

Invloed van politiek leiderschap en culturele narratieven 

Uit de resultaten blijkt dat persoonlijke ervaringen met rampen weliswaar veel invloed hebben, maar dat deze zich niet altijd eenduidig vertalen naar het nationale niveau. Landen die veel te maken hebben met klimaatgerelateerde gevaren, hebben niet per se een hoger algemeen niveau van risicoperceptie rond klimaatverandering. Zo blijft, ondanks dat overstromingen wereldwijd het meest voorkomende gevaar vormen, de nationale bezorgdheid over klimaatverandering relatief laag in sommige overstromingsgevoelige regio’s. Dit suggereert dat mediaberichtgeving, politiek leiderschap en culturele narratieven een grote rol spelen in hoe mensen hun ervaringen een plaats geven. 

Dablander zag ook verschillen tussen regio’s. In Zuid-Amerika gaf bijna driekwart van de respondenten aan klimaatverandering als een zeer ernstige bedreiging te zien, tegenover ongeveer de helft van de Europeanen. Als het gaat om persoonlijke ervaringen met gevaren, rapporteerden de inwoners van Oceanië de hoogste totale percentages: meer dan vier op de tien zei in de afgelopen vijf jaar minstens één extreme gebeurtenis te hebben meegemaakt. Europa had de laagste percentages, namelijk twee op de tien. 

Een psychologische toegangspoort 

‘Persoonlijke ervaringen gaan dwars door abstracte statistieken en politieke debatten heen’, vertelt Dablander. ‘Wanneer iemand een verwoestende overstroming of hittegolf heeft meegemaakt, worden de risico’s van klimaatverandering veel tastbaarder en moeilijker te negeren.’ Dablander beschrijft zulke ervaringen als een psychologische ‘toegangspoort’ die klimaatverandering kan veranderen van een ver-van-mijn-bedconcept in een dringende persoonlijke realiteit. 

De implicaties voor het publieke debat en beleid zijn groot. Wie een klimaatgerelateerde ramp meemaakt, beseft sneller hoe serieus de klimaatrisico’s zijn. Toch leidt dat besef niet vanzelf tot tot nationale consensus over klimaatactie. Pas als media en politiek de verbanden duidelijk maken, kan de ervaring van velen uitmonden in de brede beweging die nodig is om de klimaatcrisis echt aan te pakken. 

Meest complete beeld wereldwijd 

Dablander analyseerde gegevens uit de 2023 World Risk Poll, uitgevoerd door de Lloyd’s Register Foundation en Gallup. Door in meer dan 140 landen ervaringen met natuurrampen te combineren met gegevens over opleiding, inkomen en veerkracht, schetst de studie het tot nu toe het meest complete wereldwijde beeld van hoe de gevolgen van klimaatverandering onze risicopercepties beïnvloeden.  

‘Miljarden mensen leven nu al met de gevolgen van klimaatverandering’, aldus Dablander. ‘Naarmate deze ervaringen zich opstapelen, kan de vraag naar klimaatactie toenemen. Maar zonder politiek leiderschap en media die de verbanden leggen, zullen die ervaringen op zichzelf niet de noodzakelijke transformatie teweegbrengen.’