De universiteit kent gewone hoogleraren en bijzonder hoogleraren. Gewone hoogleraren worden aangesteld door het College van Bestuur. Bijzonder hoogleraren worden aangesteld door een externe rechtspersoon, vaak een stichting of vereniging, en benoemd door het College van Bestuur. Een speciale categorie binnen de gewone hoogleraren zijn de universiteitshoogleraren.

Recente hoogleraarsbenoemingen

Nieuwe hoogleraarsbenoemingen aan de Universiteit van Amsterdam vinden plaats op basis van het Hooglerarenbeleid. Een basisvoorwaarde is dat hoogleraren verantwoordelijk zijn voor onderwijs en onderzoek en hun kwaliteiten tonen op beide terreinen. Jaarlijks worden er aan de UvA zo'n 50 hoogleraren benoemd. 

Universiteitshoogleraren

Universiteitshoogleraren worden speciaal benoemd door het College van Bestuur, in de regel voor een periode van vijf jaar. De benoeming is voorbehouden aan hoogleraren van binnen of buiten de universiteit die blijk hebben gegeven van excellentie in onderzoek, onderwijs en maatschappelijke impact. Naast de faculteitsspecifieke opdracht hebben universiteitshoogleraren een universiteitsbrede opdracht die zij naar eigen inzicht vorm kunnen geven.

Universiteitshoogleraren worden geacht een bron van vernieuwing te zijn binnen de universiteit en een inspiratiebron voor studenten, onderzoekers en docenten. Ze zijn belast met het bevorderen van interdisciplinariteit en het zoeken van nieuwe wegen voor onderzoek en onderwijs. Van hen wordt ook verwacht dat ze een rol spelen in het stimuleren van het debat binnen de universiteit en in het vergroten van de zichtbaarheid van de universiteit binnen de samenleving.

Bijzonder hoogleraren

Een bijzonder hoogleraar wordt benoemd op een bijzondere leerstoel. De bijzondere leerstoel dient volgens de wet te worden gevestigd door een rechtspersoon met volledige rechtsbevoegdheid (hierna: rechtspersoon), veelal een externe vestigende instantie. Bijzonder hoogleraren worden met instemming van het CvB benoemd door de rechtspersoon en hebben geen dienstverband aan de universiteit. Er wordt een gastvrijheidsovereenkomst aangegaan tussen de bijzonder hoogleraar en de universiteit. De UvA verleent alleen instemming voor het vestigen van bijzondere leerstoelen wanneer dit een substantiële verrijking betekent van het onderwijs- en onderzoeksaanbod van een faculteit en de leeropdracht goed past in het profiel en de strategie van de faculteit.

Transparantie van financieringsbronnen van bijzonder hoogleraren is noodzakelijk gebleken. Het ministerie van OCW heeft onlangs naar aanleiding van Kamervragen toegezegd dat elke universiteit een overzicht op de website publiceert waaruit blijkt door welke externe instantie de bijzondere leerstoel is gevestigd. Download hier het overzicht op basis van de situatie van 20 december 2022. Dit overzicht wordt periodiek aangepast.