Zingen is iets wat mensen in alle culturen doen, en komt wereldwijd in allerlei stijlen en vormen voor. Maar bepaalde soorten liedjes hebben akoestische kenmerken gemeen. Liedjes om te dansen zijn bijvoorbeeld vaak luid en zeer ritmisch, terwijl slaapliedjes meestal zacht en melodieus zijn. Door eerder onderzoek weten we dat mensen deze muzikale aanwijzingen oppikken en zo het doel van een lied begrijpen. Maar we wisten nog niet zeker of deze muzikale interpretaties universeel zijn. Onderzoek was namelijk uitsluitend op Engelssprekenden en de westerse wereld gericht.

Gedeelde menselijke natuur

De manier waarop we muziek maken en de betekenis die muziek voor ons heeft, hebben mogelijk te maken met onze biologie: hoe onze geest zich heeft ontwikkeld in de loop van de menselijke evolutie en gedurende ons eigen leven. Muziek evolueert in de diverse culturen dan ook slechts beperkt. Hierdoor heeft muziek, ondanks de plaatselijke verschillen, een aantal gemeenschappelijke kenmerken die voortkomen uit onze gedeelde menselijke natuur. Dankzij deze gemeenschappelijke kenmerken kunnen we begrijpen waar een lied over gaat, ook al hebben we het nooit eerder gehoord.

In een nieuw onderzoek vroeg een team van internationale onderzoekers aan ruim 5.000 mensen in 48 samenlevingen om te raden waar liedjes uit voor hen onbekende talen en culturen voor dienden. De deelnemers waren niet alleen afkomstig uit samenlevingen met veel internet en technologie maar ook uit kleinere, geïsoleerde samenlevingen met beperktere toegang tot wereldwijde media. De onderzoekers lieten de deelnemers liedjes horen om te dansen, een baby te kalmeren, zieken te genezen en liefde uit te drukken.

Mensen over de hele wereld begrijpen waar een lied voor dient

Mensen uit beide typen samenlevingen konden verrassend goed vaststellen of een lied diende om te dansen, een baby te kalmeren of zieken te genezen, maar hadden moeite met het herkennen van liefdesliedjes. Als de luisteraars dichter bij de plaats van herkomst van het lied woonden of als ze een taal spraken die erop leek, konden ze iets nauwkeuriger vaststellen waar het lied voor diende, maar het verschil was verwaarloosbaar. Wat er echt toe deed waren de akoestische kenmerken van het lied, die universeel worden gedeeld.

De onderzoekers concluderen hieruit dat er een aantal eenvoudige aspecten aan het begrijpen van muziek zijn die kennelijk voor iedereen duidelijk zijn, waar ze ook vandaan komen. ‘Dit onderzoek bevestigt wat wij vermoedden op basis van eerder onderzoek met Engelssprekenden in geïndustrialiseerde landen’, vertelt Lidya Yurdum van de Universiteit van Amsterdam, een van de hoofdonderzoekers. ‘Het maakt niet uit waar je woont of welke taal je spreekt, en of je aan muziek uit andere culturen blootgesteld bent geweest. Bepaalde soorten liedjes worden door mensen over de hele wereld “begrepen”. Volgens ons komt dat doordat we biologisch gezien allemaal iets fundamenteels gemeen hebben dat bepaalt hoe mensen muziek maken.’

Contact

Neem voor vragen contact op met: Lidya Yurdum, email: l.yurdum@uva.nl

Artikeldetails

Lidya Yurdum, Manvir Singh, Luke Glowacki, Thomas Vardy, Quentin D. Atkinson, Courtney B. Hilton, Disa Sauter, Max M. Krasnow, and Samuel A. Mehr (2023), ‘Universal interpretations of vocal music’, PNAS, Vol. 120, Nr. 37