Gemiddeld sterven er 19 mensen per dag door een val, blijkt uit onderzoek van het CBS. Hiervan was het merendeel 65+ en woont meer dan de helft in een zorginstelling. Bijwerkingen van medicatie vormt de belangrijkste oorzaak voor het vallen onder deze doelgroep. De afgelopen 5 jaar is er een grootschalig onderzoek uitgevoerd aan de Universiteit van Amsterdam en het Amsterdam UMC, gericht op de ontwikkeling van een interventie om het medicatie-gerelateerde valrisico bij oudere patiënten te verminderen.

Voorspelmodel en patiëntportaal

De interventie bestaat uit twee onderdelen. Het eerste onderdeel is een systeem voor de huisarts, dat met behulp van AI voorspelt hoe groot het risico is dat een oudere patiënt binnen 12 maanden valt. Vervolgens geeft het systeem medisch advies om de medicijnen van de patiënt aan te passen.
Het andere onderdeel van de interventie is een hulpmiddel voor de patiënt. Hier vinden patiënten in een online portaal informatie over vallen en de bijkomende risico’s. Ook bevat het portaal een lijst met relevante vragen en onderwerpen die patiënten voor de afspraak bij de huisarts kunnen invullen.

Alle informatie over valrisico in een database

Leonie Westerbeek, postdoctoraal onderzoeker aan de UvA, ontwikkelde en testte dit ondersteuningssysteem. ‘Ouderen gebruiken vaak meerdere soorten medicijnen, voorgeschreven door verschillende artsen. Elke medicatie heeft andere bijwerkingen die van invloed zijn op het valrisico. Alle informatie over medicijnen die de kans op vallen vergroten, staat in één database. Deze database is gekoppeld aan het dossier van de patiënt. In dit dossier staan alle medische gegevens en medicijnen die de patiënt gebruikt. Het systeem geeft vervolgens persoonlijk advies over het valrisico van een patiënt, gebaseerd op de medicijnen die de persoon neemt.’

Tevreden patiënt en minder onzekerheid bij keuze

Op basis van het advies van het systeem kunnen de huisarts en patiënt gezamenlijk een weloverwogen keuze maken. Zoals bijvoorbeeld een aanpassing in het nemen van medicatie. Westerbeek is enthousiast: ‘De interventie zorgt voor meer tevredenheid bij de patiënt tijdens het gesprek met de arts. Ook na afloop van het consult was er minder onzekerheid over de gemaakte keuze omtrent de medicatie en behandeling bij de patiënt. De effecten van de medicatiewijzigingen moeten nog beter worden onderzocht, maar de eerste resultaten zijn hoopvol.’

Waardevol in de praktijk

Wat is het belangrijkste doel voor de toekomst? ‘Dat huisartsen en patiënten het beslissingsondersteuningssysteem echt gaan gebruiken.’, antwoordt Westerbeek. ‘Huisartsen zijn hartstikke druk, dus zo’n systeem moet niet te veel tijd kosten en passen bij hun manier van werken. Voor patiënten geldt hetzelfde. Als de interventie goed aansluit bij hun wensen en behoeften, wordt het in de praktijk waardevol.’