Scholen en winkels dicht, een avondklok, de anderhalvemetermaatregel, nieuwe vaccinatieprogramma’s: vijf jaar geleden zette de coronacrisis onze wereld op z’n kop. In het geval van een nieuwe pandemie moeten we deze drie dingen in elk geval anders doen dan toen, zegt Van den Putte:

1. Zorg dat er nu al gezond gewoontegedrag ontstaat

‘De startpositie bij nieuwe pandemie is beter als mensen gewend zijn virusverspreiding tegen te gaan. Hiervoor zijn nu al overheidsadviezen, maar er gebeurt zo goed als niets om te stimuleren dat mensen zich hieraan houden Zorg dat mensen nu al aanleren dat ze thuis moeten blijven als ze ziek zijn. 29 procent van de mensen doet dat al, maar 71 procent gaat alsnog de deur uit. Door middel van campagnes kun je proberen om dat aantal terug te brengen. In het geval van een pandemie beperk je daarmee het aantal besmettingen aanzienlijk.
Ook ander gewoontegedrag kun je stimuleren, zoals hoesten en niezen in je elleboog. 60 procent van de mensen heeft zichzelf dat al aangeleerd; dat aantal kan verder omhoog.’

2. Zet de kwetsbare mensen tijdens een pandemie op de eerste plaats

‘Bij de start van een pandemie moet je grote slagen maken. Dus: maatregelen nemen en campagnes opstarten die aanslaan bij het grote publiek. Maar meteen daarna moet je de kwetsbare mensen op de eerste plaats zetten. Dat gebeurde tijdens de coronacrisis te weinig en te laat. Kwetsbare mensen hebben vaak een minder gezonde leefstijl, bewegen minder en hebben vaker overgewicht. Dat maakt dat zij extra risico lopen om besmet te raken en ernstig ziek te worden. Daar komt nog bij dat deze mensen moeilijker te bereiken zijn met overheidscampagnes. Soms kunnen ze niet goed lezen of ze vertrouwen de overheid niet.
Het is daarom belangrijk om gecoördineerd campagnes te maken voor die specifieke doelgroepen. Bouw nu al een netwerk op, zodat je mensen kunt voorlichten in hun eigen wijk. En zorg ook dat je vaccinatielocaties in de buurt opzet – voor veel mensen is een reis naar een vaccinatielocatie te ver weg en te duur.’

3. Zorg voor vertrouwen in de overheid

‘Als mensen vertrouwen hebben in de overheid, zijn ze eerder geneigd om gezondheidsadviezen op te volgen, restricties te accepteren en zich te laten testen of vaccineren. Tijdens de coronacrisis en ook als gevolg van andere crises is het vertrouwen in de overheid afgenomen.
Het is belangrijk om dat vertrouwen weer terug te winnen; daarmee moet de overheid niet wachten tot de volgende crisis. Vertrouwen groeit als de overheid doet wat ze belooft. Ook helpt het als de overheid waarom ze bepaalde keuzes maakt én eerlijk vertelt wat ze wel en niet kan doen, en wat nog onzeker is. Verder is het belangrijk dat burgers en maatschappelijke organisaties kunnen meedenken over beleid. Het is belangrijk om nu te beginnen met het opbouwen van een goed (in)formeel netwerk van mensen en organisaties in alle haarvaten van de maatschappij.’