Voor de beste ervaring schakelt u JavaScript in en gebruikt u een moderne browser!
Je gebruikt een niet-ondersteunde browser. Deze site kan er anders uitzien dan je verwacht.
Dr. Raquel Fernández is benoemd tot hoogleraar Computational Linguistics and Dialogue Systems aan het Institute for Logic, Language and Computation van de Universiteit van Amsterdam (UvA). Dit interdisciplinaire instituut is een samenwerking tussen de FNWI en de Faculteit der Geesteswetenschappen van de UvA. De benoeming van Fernández ging in op 15 maart 2022.
Raquel Fernández. Foto: UvA / Kirsten van Santen

Fernández’ belangrijkste expertise  is het bestuderen van complexe aspecten van menselijk taalgebruik, en kijken hoe deze vertaald kunnen worden naar de digitale dialoogmodellen die bijvoorbeeld worden gebruikt door chatbots en digitale persoonlijke assistenten. Hiermee vindt het onderzoek van haar groep plaats op het snijvlak van computationele taalkunde, modellering van cognitie en kunstmatige intelligentie.

Aanpassen aan de gebruiker

In de afgelopen twee decennia is er veel vooruitgang geboekt op het gebied van digitale dialoogsystemen. Veel websites hosten nu bijvoorbeeld chatbots voor hun digitale klantenservice. De interactie hiermee voelt al een stuk ‘natuurlijker’ en is voor de klant minder frustrerend dan tien of zelfs vijf jaar geleden. Toch is er nog ruimte voor verbetering. Een van de huidige uitdagingen waar Fernández aan werkt, is gebruikersaanpassing (user adaptation). Wanneer wij als mensen interactie hebben met een ander mens, kunnen we ons heel snel aanpassen aan de persoon met wie we praten. Als we bijvoorbeeld merken dat iemand geen native speaker is, of als de persoon een bepaald kennisniveau heeft over een onderwerp, passen we ons gesprek daar direct op aan. Maar voor computers is dit nog steeds erg moeilijk om te doen.

Een gerelateerd probleem is dat chatbots en digitale persoonlijke assistenten momenteel slecht zijn in het opslaan en dus 'herinneren' van eerdere dialogen en eerder waargenomen kenmerken van gebruikers. Wij mensen hebben de neiging om de kenmerken van een persoon met wie we eerder hebben gesproken te onthouden en zullen een nieuw gesprek met dezelfde persoon daarop aanpassen. Maar chatbots vallen in een vervolggesprek terug op de basisregels die ze hebben geleerd via machine learning, en beginnen precies hetzelfde als de eerste keer.

Voorbij taal

Een andere onderzoekslijn waar Fernández en haar groep aan werken, is hoe extra-linguïstische aspecten in de dialoogmodellen kunnen worden verwerkt. Bijvoorbeeld door het vakgebied van natural language processing te combineren met het vakgebied computer vision. In de afgelopen decennia is er vooral een taalkundige benadering gebruikt om computers te leren hoe ze menselijke spraak kunnen nabootsen. De huidige dialoogmodellen worden meestal getraind op enorme hoeveelheden teksten met behulp van machine learning-technieken. Fernández meent dat om computers op een natuurlijkere manier met ons te laten communiceren, ze taal echt moeten begrijpen en in staat moeten zijn om taaluitingen te relateren aan wat deze in de wereld betekenen. Dus proberen zij en haar team erachter te komen hoe aspecten zoals visuele informatie of sociale kenmerken van gesprekken in dialoogsystemen kunnen worden geïntegreerd.

Toepassingen

Het werk van Fernández heeft een sterke fundamentele focus. Haar onderzoek begint altijd met het bestuderen van de mens-mens dialoog, kijken wat daarvan geleerd kan worden en hoe dit vertaald kan worden naar computerprogramma's. Dit type fundamenteel onderzoek heeft een groot toepassingspotentieel, bijvoorbeeld in de domeinen onderwijs en commercie. Fernández is van plan om dit toegepaste aspect van haar werk de komende jaren te verkennen, onder meer door industriële samenwerking.

Carrière

Fernández heeft een MSc in Cognitive Science and Language van de Universitat Autònoma de Barcelona en behaalde in 2006 haar PhD in Computational Linguistics aan King's College London. Daarna werkte ze als Marie Curie Research Fellow aan de Universiteit van Potsdam en als postdoctoraal onderzoeker aan de Stanford University. Eind 2008 ontving ze een VENI-award van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijke Onderzoek (NWO) en trad ze toe tot de Universiteit van Amsterdam. Ze werd in 2011 Universitair Docent aan het Institute for Logic, Language and Computation van de UvA en promoveerde in 2016 tot Universitair Hoofddocent.

Tot haar meest recente grote prijzen en beurzen behoren een NWO VIDI-award (ter waarde van 800.000 euro) in 2015 en een ERC Consolidator Grant (waarde: 2 miljoen euro) in 2018.

Onderwijsactiviteiten

Als hoofdonderzoeker van grote onderzoeksprojecten heeft Fernández zich de afgelopen jaren meer gericht op onderzoek dan op onderwijs. Op dit moment geeft ze alleen het mastervak ​​Computational Dialogue Modelling, maar in het verleden heeft ze in de bachelor en master Artificial Intelligence vakken gegeven. Daarnaast was zij lid van de onderwijsbesturen van de MSc Logic en de BSc AI en van 2011 tot 2016 was zij coördinator van het Honours programma van de drie Bachelors Informatiewetenschappen (Artificial Intelligence, Computer Science, Information Studies) aan de FNWI van de UvA.