Slaapgewoontes

Net als wij leven orang-oetans met veel dagelijkse routines. Een van de meest onderbelichte dagelijkse gewoonten van de orang-oetan is hun nestbouwgedrag. "Alle mensapen bouwen nesten om te rusten en te slapen, maar orang-oetans zijn de meest productieve nestbouwers", legt Andrea Permana uit. Ondanks hun grote formaat - volwassen mannetjes kunnen tot wel 90 kg wegen - bouwen orang-oetans hun nesten altijd hoog in de bomen. Van chimpansees is bekend dat ze hun nesten aanpassen aan slechte weersomstandigheden. Orang-oetans maken een comfortabel bed door hun nestomgeving te veranderen, matrassen, kussens en dekens toe te voegen en een dak te bouwen. "Orang-oetans worden over het algemeen als de minst technologische van de mensapen beschouwd. Het begrijpen van de functie en complexiteit van nestbouw zal ons begrip van de cognitieve vaardigheden en de omvang van culturele aard bij orang-oetans verdiepen," voegt Permana toe.

Cultuurverschillen

Het duurt ongeveer zeven jaar voor een orang-oetan het nestbouwen volledig onder de knie heeft. Baby-orang-oetans kijken nauwlettend toe terwijl hun moeders hun nest bouwen en proberen na te doen wat ze zien. Naarmate de jongeren ouder worden, beginnen ze andere ook bij andere volwassenen af te kijken om hun bouwkunsten te perfectioneren. Permana reisde af naar Sumatra en Borneo om de structuur van orang-oetanbedden te bestuderen. Ze volgde individuele orang-oetans van nest tot nest en noteerde in detail hoe elk nest werd gebouwd. “In Suaq Balimbing, Sumatra, gebruikten orang-oetans twee soorten nestframes en zeven verschillende nestpatronen. In Sebangau, Borneo, vond ik slechts één nestpatroon maar vijf verschillende soorten kussens.” legt Permana uit. Interessant is dat orang-oetanmoeders een voorkeur hebben voor specifieke boomsoorten om nesten te bouwen op basis van tradities en lokale cultuur. Deze voorkeur wordt vervolgens overgenomen door haar jongen.

Verder bouwen

De resultaten van Permana's onderzoek benadrukken hoe orang-oetans hun intelligentie en culturele voorkeur gebruiken om te voorzien in hun basisbehoefte om in een veilige en comfortabele plek te slapen. Het ondersteunt het idee dat nestbouw een belangrijke rol heeft gespeeld in de individuele fitheid en hersenfunctie van deze mensapen, wat vrijwel zeker heeft bijgedragen aan het succes van gemeenschappelijke evolutionaire voorouders. Permana voegt toe: "De kennis, vaardigheden en keuzes van de orang-oetans binnen hun lokale cultuur die in dit onderzoek zijn aangetoond, onderstreept de noodzaak om geschikte orang-oetanhabitats en -corridors te behouden of te herbebossen."

Op donderdag 27 oktober verdedigde Andrea Permana haar proefschrift in de Agnietenkapel in Amsterdam. Ze is van plan terug te keren naar Borneo en Sumatra om de nestcultuur van orang-oetanpopulaties verder te bestuderen.