Van Noort staat stil bij hoe ontwikkelingen in technologie het digitale beïnvloedingsproces veranderen, met een focus op mediatechnologie. Aan de hand van onderzoek betoogt ze dat het beïnvloedingsproces uit evenwicht is geraakt en laat zien hoe. De balans was niet meteen al zoek, want aanvankelijk zagen we digitalisering van media als een positieve emanciperende ontwikkeling. Digitale media geven ons toegang tot een ongekende hoeveelheid informatie, en daarmee hebben we als consument meer autonomie en controle. We kunnen bijvoorbeeld gemakkelijk producten, diensten en prijzen vergelijken. Dit maakte ons minder afhankelijk van de communicatie van merken zelf. Ook kunnen we door digitale media zelf informatie verspreiden, waarmee we andere consumenten kunnen overtuigen en druk kunnen uitoefenen op het merk.

Maar het positieve perspectief heeft steeds meer plaats gemaakt voor een kritisch perspectief, aldus Van Noort. Dit zien we terug in het maatschappelijke debat, waar de toenemende macht van BigTech, privacy-issues en schaduwkanten van algoritmes en AI de boventoon voeren. We zien het ook terug in nieuwe wet- en regelgeving. Zo zijn de AVG, de Digital Markets Act en de Digital Service Act uitdrukkelijk bedoeld om consumenten te beschermen, hen meer autonomie en controle te geven.

Er is een weg richting een betere balans tussen mediatechnologie en het digitale beïnvloedingsproces, schetst Van Noort. Dat zal echter geen quick fix zal zijn, waarschuwt ze, en we hebben alle betrokken partijen hierbij nodig: wetenschappers, consumenten, merken, reclame- en mediabureaus, de platformen waarop zij opereren, en wet- en regelgevende en handhavende organen.

Prof. dr. G. van Noort, hoogleraar Persuasion & New Media Technologies: Digitale verleiding: navigeren door woelige wateren.

Deze oratie is hier live te volgen.