De leidraad voor de oratie is een uitspraak van politicus en voormalig minister-president Joop den Uyl uit 1966. Hij stelde dat het van belang was om 'onbehagen in de samenleving om te smeden tot vernieuwingskracht'.

Roosma betoogt dat er drie centrale ‘bronnen’ van onbehagen zijn in ons sociale stelsel: een middenklasse die dreigt af te haken bij de verzorgingsstaat; uitkeringsgerechtigden die aan steeds strengere eisen moeten voldoen, maar tegelijkertijd als steeds minder 'deserving' worden gezien; en systemen die steeds meer verstrikt raken in complexiteit.

De kracht van democratisering

Hoe gaan we vervolgens om met dat onbehagen? Roosma verkent in haar oratie waar de vernieuwingskracht zit. In de geest van de naamgever van de leerstoel: puttend uit de kracht van democratisering. Roosma suggereert verschillende democratische interventies die de bronnen van onbehagen weg zouden kunnen nemen, zoals het versterken van universalisme, betrokkenheid, vertrouwen en eigenaarschap. Zij onderzoekt ook hoe deze kunnen botsen met de huidige ‘wetten’ van ons sociale stelsel. En ze bekijkt hoe die transformatie van het sociale stelsel mogelijk tot stand kan komen.

Over de leerstoel

De Dr. J.M. Den Uyl leerstoel is gericht op de ontwikkelingen in het democratisch socialisme, in relatie tot wetenschap en samenleving, en specifiek op de verzorgingsstaat en sociaal beleid, en hoe deze voor betere bestaanszekerheid en meer sociale binding in de samenleving kunnen zorgen. De leerstoel is ingesteld vanwege de Wiardi Beckman Stichting. Eerder vervulden Jan Pronk, Ad Oele, Ed van Thijn, Ad Geelhoed, Frank Vandenbroucke en Sarah de Lange dit hoogleraarschap.

Femke Roosma, bijzonder hoogleraar op de Dr. J.M. den Uyl-leerstoel: 'Onbehagen omsmeden tot vernieuwingskracht': Naar een democratische verzorgingsstaat.

Deze oratie is hier live te volgen.