Met zijn onderzoeksgroep doet astrofysicus Lex Kaper onderzoek naar de vorming, evolutie en dood van zware sterren. Ook richt hij zich op gammaflitsen, de grootste kosmische explosies waarbij gammastraling vrijkomt, en onderzoekt hij met behulp van gammaflitsen de eigenschappen van ver weggelegen, en daarom dus heel jonge sterrenstelsels. Spectroscopie speelt een belangrijke rol in Kapers onderzoek. Hiermee kan veel worden afgeleid over fysische eigenschappen van objecten in de ruimte. Kapers recente onderzoek leidde tot de eerste spectroscopische identificatie van zware sterren die nog omringd zijn door de schijf die een belangrijke rol speelt tijdens het vormingsproces. Ook was hij recentelijk betrokken bij de detectie van de elektromagnetische straling die vrijkwam tijdens het samensmelten van twee neutronensterren. De gravitatiestraling die bij deze gebeurtenis wordt uitgezonden was geregistreerd door de LIGO en Virgo detectoren. De (spectroscopische) studie van de elektromagnetische counterpart leidde tot het inzicht dat de zwaarste chemische elementen (de lanthaniden) in het heelal tijdens dit soort gebeurtenissen worden gevormd.

Kaper is betrokken bij de ontwikkelen van instrumenten voor de European Southern Observatory (ESO) in Chili. Hij is de Principal Investigator van X-shooter, de meest krachtige spectrograaf van de wereld die in 2009 geplaatst werd op de ESO Very Large Telescope. Dit instrument speelt een belangrijke rol bij zijn recente onderzoek aan stervorming en gammaflitsen. Hij is ook namens Nederland de trekker van MOSAIC, een consortium dat zich bezighoudt met de ontwikkeling van een multi-objectspectrograaf voor de ESO Extremely Large Telescope, ‘the biggest eye on the sky’ die naar verwachting in 2025 operationeel wordt.

Met hulp van masterstudenten, promovendi en postdocs zal Kaper de komende jaren verder gaan met zijn onderzoek aan het vormingsproces, de evolutie en het spectaculaire einde van de zwaarste sterren. De bouw van het ELT/MOSAIC instrument zal in 2020 van start gaan; zowel de telescoop als het instrument zijn van een ongekende omvang (de dome van de ELT wordt groter dan de Amsterdam Arena) en wordt gebouwd op een 3060m hoge bergtop (Cerro Armazones) in de Atacama-woestijn in Chili. Met zijn recente benoeming tot vice-decaan geeft Kaper sturing aan het proces dat moet leiden tot een (nog) krachtigere onderwijsorganisatie binnen de FNWI en aan de ontwikkeling van de nieuwe, meer technisch georiënteerde opleiding Science & Design.

Naast een gedreven onderzoeker is Kaper een gepassioneerd docent. Hij geeft onder andere het vak Astrofysica in het tweede jaar van de bachelor Natuur- en Sterrenkunde en verzorgt colleges bij het vak Keerpunten van de bachelor Bèta-gamma. Ook coördineert hij het Observation Project, waarbij studenten van de master Physics & Astronomy waarnemingen doen bij de sterrenwacht op La Palma (Canarische Eilanden).

Over Lex Kaper

Kaper studeerde sterrenkunde aan de Universiteit van Amsterdam (1989). Na zijn cum laude promotie in 1993 aan de UvA op het proefschrift Wind Variability in Early-Type Stars, vertrok Kaper naar Duitsland om als research fellow te gaan werken op het hoofdkwartier van de European Southern Observatory in Garching bij München. In 1998 keerde hij met een Royal Academy-fellowship terug naar het Anton Pannekoek Instituut van de UvA. Daarna werd hij achtereenvolgens universitair docent en universitair hoofddocent aan de UvA. Hierbij was hij ook lange tijd voorzitter van de opleidingscommissie voor de bachelor Natuur- en Sterrenkunde van de UvA. Sinds 2005 is Kaper tevens bijzonder hoogleraar Onderwijs in de sterrenkunde aan de Vrije Universiteit.

Kaper heeft veel gepubliceerd in ‘peer reviewed’ tijdschriften zoals Astrophysical Journal, Physics Review Letters, Astronomy & Astrophysics en Nature. Hij is secretaris van het Nationaal Comité voor Astronomie en bestuurslid van de European Astronomical Society.