De UvA heeft op maandag 28 november rapporten van drie onafhankelijke deskundigen beschikbaar gesteld aan het Stadsdeel Centrum. Het stadsdeel gebruikt de rapporten om een besluit te nemen over de bouw van een nieuwe UvA studiecentrum op het Binnengasthuisterrein. De deskundigen, prof. M. De Hoog en prof. F. Asselbergs, komen tot de conclusie dat het terrein van het voormalige Binnengasthuis een uitstekende locatie is om een campus met een studiecentrum/universiteitsbibliotheek (UB) te realiseren en dat de cultuurhistorische balans na alle ingrepen in het gebied – circa 87% restauratie en renovatie en 13% sloop – positief is. Ir. R. Toornend ziet mogelijkheden om dat te doen door herbestemming van de bestaande gebouwen. Daarvoor zijn wel ingrijpende aanpassingen noodzakelijk en het leidt voor de UvA tot ca. € 7 mln. meerkosten.

Het studiecentrum op het Binnengasthuisterrein wordt het hart van de campus voor de geesteswetenschappen op en rond het Binnengasthuisterrein. Het bevat de open toegankelijke boekencollectie van de geesteswetenschappen, studieplekken, onderwijsruimtes, ontmoetingsplekken en kantoren voor publieksdiensten die verbonden zijn aan dit centrum. Het studiecentrum vervangt de UB aan het Singel, waar op dit moment een groot tekort aan studieplaatsen is. Het nieuw te bouwen gebouw zou (deels) op de plaats moeten komen van twee rijksmonumenten. Monumentenorganisaties waren tot nu toe tegen de (gedeeltelijke) sloop van deze gebouwen. De Rechtbank Amsterdam heeft de door het stadsdeel afgegeven monumentenvergunning, die sloop van de panden mogelijk maakt, op hun verzoek vernietigd wegens een ontoereikende motivering. De rapporten kunnen het stadsdeel helpen om tot een betere motivering te komen.

Positieve cultuurhistorische balans

In overleg met het stadsdeel Centrum heeft de UvA gezocht naar onafhankelijke en toonaangevende deskundigen op het gebied van ruimtelijke ontwikkeling, bouwkunde en cultuurhistorie. Prof. F. Asselbergs, oud directeur van de Rijksmonumentendienst, is bereid gevonden om de consequenties van mogelijke nieuwbouw voor de cultuurhistorische balans op het BG-terrein te beoordelen. Prof. Asselbergs is hierbij uitgegaan van het totale plan van de UvA voor de binnenstadcampus. Dus met alle restauraties, renovaties en nieuwbouwactiviteiten. Hij komt tot de conclusie:

‘dat zowel aan de cultuurhistorische als aan de functionele belangen uitzonderlijk goed is of wordt tegemoet gekomen en dat na weging van alle effecten de cultuurhistorische balans uitzonderlijk positief uitvalt.’

Herbestemming kan

Ir. Rob Toornend heeft de ruimtelijk-programmatische mogelijkheden van de monumenten onderzocht. Hij concludeert dat het door de UvA gevraagde programma van eisen kan worden gerealiseerd met behoud van de gebouwen, maar dat daarvoor benodigde ingrepen mogelijk conflicteren met enkele van de monumentale waarden. Het is noodzakelijk om de gebouwen te onderkelderen, een nieuw bouwdeel op het binnenhof te realiseren en de parkeerfunctie te schrappen. Deze optie - zo blijkt uit de berekeningen van Toornend - kost € 2 miln meer dan sloop/nieuwbouw en er zal een nieuw plan gemaakt dienen te worden inclusief bijbehorende procedures kost dit € 4 tot 5 mln.

Internationaal onderscheidende hovencampus

Volgens prof. M. de Hoog van de TU Delft is het BG-terrein een bij uitstek passende plek om een campus te ontwikkelen. In zijn rapport concludeert hij:

‘De UvA koerst met een nieuwe UB-BG op een modern informatie- en studiecentrum, dat zich kan meten met de beste internationale voorbeelden. De UB-BG kan het hart worden van een uiterst compacte hovencampus: efficiënt en prominent.’

Op basis van het rapport van de prof. M. De Hoog heeft de UvA aan de Stadsloods van de gemeente Amsterdam en DTZ/Zadelhof gevraagd om te onderzoeken welke alternatieve locaties er in de omgeving van het BG-terrein beschikbaar zijn om een bibliotheek in te vestigen die kan functioneren als hart van de campus. Het resultaat is dat er geen alternatieven zijn.

Hoe nu verder

De UvA werkt in samenwerking met de gemeente Amsterdam en het stadsdeel Centrum meer dan 12 jaar aan een huisvestingsbeleid dat gericht is op clustering van verwante wetenschappelijke disciplines in vier open stadscampussen. Dit zijn het Science Park voor de beta-wetenschappen, Roeterseiland voor de gamma-studies, AMC voor de medische wetenschappen en het BG-terrein voor de geesteswetenschappen. Het nieuwe studiecentrum is één van de sleutelprojecten van het 1012-programma van de gemeente Amsterdam en stadsdeel Centrum.

Nadat de rechtbank Amsterdam in maart van dit jaar de monumentenvergunning heeft vernietigd is nu het stadsdeel Centrum aan zet. Het stadsdeel is wettelijk verplicht om opnieuw een besluit te nemen over de aanvraag voor een monumentenvergunning. Daarbij zal het de hiervoor bedoelde rapporten betrekken. De UvA zal de rapporten ook inbrengen in het hoger beroep dat zij tegen de uitspraak van de rechtbank aanhangig heeft gemaakt bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. De UvA wacht nu eerst het resultaat van de vereiste besluitvorming door het stadsdeel af.