De Tweede Kamer wenste een onafhankelijk onderzoek van de uitgangspunten van het akkoord aan de hand van de thema’s collectiviteit, solidariteit en zekerheid. De solidariteit waarop het pensioenstelsel gebaseerd is, blijft een kostbaar goed, stelt Vandenbroucke. Aanpassingen zijn nodig, op basis van zorgvuldige afwegingen en een zo breed mogelijk maatschappelijk draagvlak. Vandenbroucke hoopt dat zijn rapport de politiek een denkkader aanreikt dat toelaat om de onvermijdelijke afruil tussen verschillende doelstellingen en randvoorwaarden bij het pensioenbeleid scherper in beeld te brengen, met name vanuit zorgen om collectiviteit, solidariteit en zekerheid.

Betekenis van ‘zekerheid’ cruciaal

Voor de beraadslaging en de uiteindelijke beleidsvorming is het van groot belang dat de betekenis van de concepten collectiviteit, solidariteit en zekerheid helder zijn. Waarom willen we solidariteit? Is onze visie op wat te winnen valt met solidariteit niet te smal? Wat bedoelen we precies met ‘zekerheid’? Hoe kan het beleid bijdragen tot meer zekerheid? Welke rol spelen publiek vastgelegde spelregels in het creëren van zekerheid? Nu onze samenleving getroffen wordt door een nooit geziene economische en sociale schok die veel onzekerheid creëert, is de vraag naar de betekenis van ‘zekerheid’ cruciaal, aldus Vandenbroucke, en hij formuleert ook voorstellen om meer zekerheid te bieden.

Het rapport bestaat uit vijf hoofdstukken:

1. De historiek van het pensioenakkoord: mijlpalen en elementen van interpretatie
2. Doelstellingen, opties en randvoorwaarden bij het akkoord over de aanvullende pensioenen van 2019
3. Over solidariteit, zekerheid en vertrouwen
4. Spanningen tussen doelstellingen en randvoorwaarden, en andere kanttekeningen
5. Het pensioenstelsel en de welvaart van ouderen: indicatoren en empirische observaties voor Nederland, Duitsland, Denemarken, Frankrijk en België.

Publicatiegegevens

Frank Vandenbroucke, Universiteit van Amsterdam: Collectiviteit, solidariteit en zekerheid in het pensioenakkoord (8 juni 2020).

Over Frank Vandenbroucke

Vandenbroucke bekleedt sinds 2015 de bijzondere positie van universiteitshoogleraar aan de UvA. Als universiteitshoogleraar richt hij zich op het bevorderen van onderzoek naar en debat over de maatschappelijke betekenis van de Europese Unie. Vandenbroucke was in België lid van het parlement van 1985 tot 1996, en opnieuw van 1999 tot 2011, met uitzondering van de periodes waarin hij minister was. Als minister in opeenvolgende Belgische federale regeringen was hij verantwoordelijk voor sociale zekerheid, gezondheidszorg, pensioenen en werkgelegenheid (1999-2004). In de Vlaamse regering was hij viceminister-president en verantwoordelijk voor onderwijs en werkgelegenheid (2004-2009). Hij leidde een door de Belgische regering ingestelde commissie over de hervorming van het Belgische pensioenstelsel (2014-2016). Via wetenschappelijke publicaties is Vandenbroucke ook een belangrijke stem in het academisch onderzoek over sociaal beleid. Voor zijn komst naar de UvA was hij hoogleraar aan de KU Leuven.