Zo veel als er gesproken wordt over het energieverbruik van vliegen of autorijden, zo weinig wordt er gesproken over het energieverbruik van onze digitale infrastructuur en diensten, zoals datacenters en cloud computing.

IT-sector grote vervuiler

Terwijl economieën steeds afhankelijker worden van IT - in Nederland draagt IT bij aan 60% van het BBP - groeit het besef dat ook de IT-sector, energiezuiniger moet worden. Aan het Instituut voor Informatica van de UvA werken onderzoekers aan energielabels voor digitale diensten, vergelijkbaar met de energielabels (A tot en met G) die verplicht zijn voor huishoudelijke apparaten als koelkasten en wasmachines.

'We willen het energieverbruik van digitale diensten in cijfers uitdrukken', zegt universitair hoofddocent Ana Varbanescu, een van de twee leiders van het Energy Labels-project. Dat is een hele uitdaging omdat er veel verschillende partijen betrokken zijn bij de digitale keten. Varbanescu: ’Wanneer je een YouTube-video op je telefoon bekijkt, gaat de informatie langs verschillende tussenstations: van het datacentrum dat de YouTube-video opslaat tot tussenliggende servers en uiteindelijk tot je telefoon. We willen weten hoeveel energie in elke laag wordt verbruikt. Het uiteindelijke doel is om energielabels te krijgen die vertellen of een digitale dienst veel of weinig energie verbruikt.'

Ingrijpen op energieverbruik

De onderzoekers willen ook de CO2-voetafdruk van een digitale dienst uitrekenen en toevoegen aan het label als dat kan. 'We willen de energielabels gebruiken om in te grijpen op het energieverbruik', zegt  dr. Anuj Pathania, de andere leider van het project. 'Het idee is om te kijken wanneer en waar je berekeningen uitvoert. Zodra dat bekend is, kun je gegevens en berekeningen sturen naar plaatsen waar meer groene energie beschikbaar is, en zo de CO2-voetafdruk verkleinen. Stel dat het in Nederland slecht weer is en de energie voornamelijk afkomstig is van fossiele brandstoffen, terwijl in Spanje de zon schijnt en door zonnepanelen wordt omgezet in elektriciteit. In dat geval zou je de CO2-voetafdruk kunnen verkleinen door gegevens en berekeningen naar Spanje te sturen.'

Het Energy Labels-project is in april van dit jaar gestart. Varbanescu: 'Op dit moment  identificeren we de instrumenten die we nodig hebben om het energieverbruik in de hele digitale keten van een dienst in kaart te brengen en te meten. We zullen wiskundige modellen ontwikkelen, deze verifiëren met simulaties en uiteindelijk ook metingen doen in een nagebootste omgeving.'

Of het project uiteindelijk resulteert in labels A tot G zoals op apparaten is nog de vraag. Varbanescu: 'Je kunt je voorstellen dat in Nederland het energieverbruik van een YouTube-video die vanuit het binnenland wordt gestreamd lager is dan wanneer deze vanuit de VS moet worden gestreamd. En een video streamen in een lagere resolutie verbruikt minder energie dan streamen in een hogere resolutie. Dezelfde digitale dienst zou dus een energielabel kunnen krijgen dat varieert van groen, voor een laag energieverbruik, tot rood, voor een hoog energieverbruik. Maar net zoals we momenteel de thermostaat lager zetten om energie te besparen, denk ik dat we in de toekomst gevraagd zullen worden voorzichtiger om te gaan met de hoeveelheid computerkracht die we gebruiken.'