Het eerste Nederlandse onderzoek naar contact tussen klanten in supermarkten sinds de invoering van coronamaatregelen heeft eind april plaatsgevonden in Veldhoven in een samenwerking tussen het Smart Distance Lab en de Universiteit van Amsterdam. Uitgangspunt van het onderzoek was om te onderzoeken welke maatregelen in de supermarkt daadwerkelijk bijdragen aan het bevorderen van de afstand tussen klanten. Klanten droegen een sensor waarmee de afstand tussen hen werd vastgelegd. Zo konden de onderzoekers nagaan hoe vaak en hoe lang zij binnen 1,5m van anderen kwamen en een ‘contact’ hadden. Door verschillende maatregelen te onderzoeken is geconcludeerd dat het huidige beleid van de verplichte winkelwagen geen toegevoegde waarde heeft bij het houden van afstand: klanten hadden even vaak contact met als zonder winkelwagen. Een ander veelbesproken middel om afstand te bevorderen: éénrichtingsverkeer in gangpaden leidde juist tot meer contacten tussen klanten en bleek niet effectief.

Het grootst behaalde effect op het houden van afstand werd bereikt toen onderzoekers klanten een beloning in het vooruitzicht stelden. De mogelijkheid om bij het houden van voldoende afstand een zak paaseitjes te ontvangen bij het verlaten van de supermarkt zorgde voor minder contacten die ook nog minder lang duurden. 

Tessa Blanken, post-doctoraal onderzoeker UvA: ‘Onze onderzoeksresultaten geven concrete aanknopingspunten om het afstand houden in de praktijk op een effectieve en positieve manier te stimuleren. Winkels kunnen gebruik maken van een stoplicht om de drukte te reguleren en een beloningsysteem om de afstand te stimuleren. We hebben aangetoond dat dit werkt, dus het zou mooi zijn als het ook echt in de praktijk gebracht wordt’ aldus Blanken.

Gedragswetenschappers van de Universiteit van Amsterdam ontwikkelden voor het onderzoek een efficiënte en snel inzetbare analysemethode waarmee in de toekomst verder kan worden onderzocht hoe ruimtes het beste kunnen worden ingericht met het oog op de veiligheid. Door de flexibele onderzoeksmethode kunnen in retail en openbare ruimtes snel inzichten worden verworven over veilige inrichtingen en maatregelen. Het doel van het onderzoek was de effectiviteit van bepaalde coronamaatregelen te onderzoeken. 

‘Er wordt al meer dan een jaar gehamerd op het afstand houden, maar we weten nog steeds erg weinig over hoe we dit in de praktijk kunnen bevorderen. Het is ontzettend belangrijk dit te onderzoeken. Neem bijvoorbeeld de looprichting. Tijdens ons onderzoek bij de kunstbeurs bleek dat dit goed hielp om afstand te houden, terwijl nu blijkt dat dit in de supermarkt juist niet werkt. Dit laat zien dat een enkele maatregel heel anders effect kan hebben in verschillende situaties. Met gedragsonderzoek kunnen we dit in kaart brengen,’ aldus Blanken 

Het Smart Distance Lab organiseerde het onderzoek met steun van het Ministerie van Economische zaken in samenwerking met de Universiteit van Amsterdam. De wetenschappelijke methode en analyse werden geleverd door de UvA. Momenteel is er nog geen vervolgonderzoek gepland.