Na de Amerikaanse verkiezingen van november 2024 groeit wereldwijd de bezorgdheid over de afhankelijkheid van Amerikaanse techreuzen. Het rapport van het critical infrastructure lab (UvA) neemt de Nederlandse situatie onder de loep via de SIDN casus. SIDN beheert het .nl-domein waar miljoenen Nederlanders dagelijks gebruik van maken. Tot voor kort gebeurde dat via lokale datacenters en onder Nederlands toezicht.

Het rapport onderzoekt de gevolgen van SIDN’s voornemen om een deel van het .nl domein naar Amazon Web Services (AWS) te migreren. Het is gebaseerd op twaalf formele en informele interviews met sleutelfiguren uit overheid, techsector, politiek en wetenschap, deelname aan expertbijeenkomsten, een analyse van beleidsdocumenten en diepgaand deskresearch.

Meer dan alleen techniek

Volgens het rapport gaat het bij cloudmigratie niet alleen om techniek, maar ook om macht en invloed. ’Cloudplatforms als AWS brengen eigen commerciële logica’s mee – efficiëntie, schaalbaarheid en winst – die haaks kunnen staan op publieke waarden zoals transparantie, onafhankelijkheid en democratische controle,’ stelt hoofdonderzoeker Corinne Cath. ‘Publieke instellingen die overstappen, gaan vaak ongemerkt mee in de cultuur van hun leverancier: gericht op kostenbesparing en snelheid in plaats van op publieke verantwoording of democratische waarden.’

‘Zelfs als je alle zorgen over privacy, gegevensopslag en buitenlandse invloed zou oplossen, blijft dit onderliggende probleem bestaan: de organisatie verandert van binnenuit op een manier die het publieke belang schaadt’, vult Fieke Jansen aan, tevens onderzoeker aan het critical infrastructure lab en als adviseur betrokken bij het onderzoek.

Commerciële ambities als drijfveer

Wat SIDN nauwelijks uitsprak, maar in het rapport scherp wordt geanalyseerd, is dat commerciële ambities mogelijk zwaarder wegen dan publieke belangen. ‘Via een samenwerking met het Canadese CIRA wilde SIDN haar registratiesoftware als internationale dienst gaan aanbieden – een schaalvergroting die alleen mogelijk is via een wereldwijde cloudleverancier als AWS’, aldus Cath.

Risico’s voor het hele internetecosysteem

Op de vraag of een organisatie als SIDN haar publieke missie nog kan waarmaken als ze haar kernfuncties uitbesteedt aan een commercieel cloudbedrijf antwoordt het rapport: nee. ‘SIDN zou op termijn minder controle houden over haar eigen systemen, expertise kunnen verliezen, en haar onafhankelijkheid onder druk zien staan. Daarbij vergroot de keuze voor AWS de macht van een klein aantal techreuzen, met risico’s voor het hele internetecosysteem’, stelt Jansen.

‘De trend dat internetorganisaties overstappen op commerciële clouds zal waarschijnlijk doorzetten’, stelt Cath tot slot. ‘De oplossing is niet simpelweg het bouwen van een “Nederlandse cloud” of “Europese cloud” als alternatief voor Amerikaanse techreuzen. Wat we écht nodig hebben, is een ander idee over de rol van technologie in onze samenleving—een idee waarin mensen en publieke waarden belangrijker zijn dan het maken van zoveel mogelijk winst.’

Details rapport

Corinne Cath, 2025, ‘Clouds Over the Netherlands: Preserving Public Interest Internet Governance in the Era of Hyperscaler Clouds’. Download het rapport hier.