Van Kreta naar Amsterdam

Tatiana Markaki is geboren in Heraklion, Kreta. Ze heeft in Athene gestudeerd: Geschiedenis en Archeologie (BA, cum laude, Faculteit der Letteren, Universiteit van Athene) en Piano Performance (BA, cum laude, Nationaal Conservatorium). Voor een vervolgstudie op het gebied van de geschiedenis van het Venetiaanse Kreta heeft Markaki de doctoraalstudie Helleense Studies afgerond aan de Universiteit van Amsterdam. Ze heeft een deel van de notariële akten van de Kretenzische notaris M. Varouchas uit de 16e-17e eeuw grondig bestudeerd. Deze akten zijn uitgegeven door prof. dr. Arnold van Gemert en prof. dr. Wim Bakker die jarenlang verbonden zijn geweest aan de opleiding Nieuwgriekse taal en cultuur van de UvA. Vervolgens heeft Markaki als beursaal van de Griekse Akademie van Wetenschappen en van het Istituto Ellenico di Studi Bizantini e Postbizantini te Venetië uitgebreid archiefonderzoek verricht naar notariële akten van het Venetiaanse Kreta in het Rijksarchief van Venetië. Vanaf 1995 werkt Markaki als docent Cultuurkunde en Taalvaardigheid Nieuwgrieks bij de opleiding Nieuwgriekse taal en cultuur. Vanaf september 2013 is zij programmateamleider van dezelfde opleiding. Tegelijkertijd verricht zij werkzaamheden als freelance beëdigd tolk-vertaler Grieks en als adviseur/trainer bij verschillende interculturele (onderwijs)projecten.

Cultuur en Taal of Taal en Cultuur?

Markaki's onderzoeksinteresse gaat uit naar aspecten zowel van de Griekse taal (met name Nieuwgriekse lexicografie en vertalen) als van de sociaal-economische geschiedenis en cultuurgeschiedenis van Kreta gedurende de Venetiaanse overheersing (1211-1669). Op het gebied van geschiedenis is het onderzoek gericht op de bruidsschat en uitzet die vrouwen op Kreta bij hun huwelijk naar hun nieuwe huishouden meebrachten. Door huwelijkscontracten en inventarissen - geschreven in het Grieks en Italiaans, Venetiaans en Kretenzisch - te bestuderen probeert Markaki huwelijkspatronen en consumptiepatronen in kaart te brengen. Hiermee wordt getracht om een bijdrage te leveren aan de kennis van "Ιστορία του Βενετοκρατούμενου Ελληνισμού" (Geschiedenis van de Griekse wereld in de periode van de Venetiaanse overheersing), die tot nu toe onderbelicht is gebleven in vergelijking met andere periodes van de Griekse geschiedenis.

Op het gebied van taal focust Markaki voornamelijk op het vertalen van Nederlandse literaire non-fictie in het Grieks, de lexicografie van het Nieuwgrieks en het ontwikkelen van lesmateriaal voor het taalvaardigheidsonderwijs in het Nieuwgrieks.

Cultuurgeschiedenis van Kreta

Onderzoeksproject: Women and Material Culture in Venetian Crete (16th-17th century)

Dit onderzoeksproject heeft geresulteerd in een promotietraject dat deels is gefinancierd door: a) de FGw, Universiteit van Amsterdam (middelen uit het investeringsplan Duurzame Geesteswetenschappen); b) de Griekse Akademie van Wetenschappen in Athene, Griekenland i.s.m. het Istituto Ellenico di Studi Bizantini e Postbizantini in Venetië, Italië.

Dissertatie: Objects and Identities: Dowry and Material Culture in Venetian Crete in Regional and European Context (1600-1645)

Zie: http://hdl.handle.net/11245.1/88113211-ad31-46df-839d-983825f03745

Samenvatting: Kreta stond ca. 450 jaar onder Venetiaans bestuur (1211-1669). In de periode 1570 tot 1669 was Kreta de grootste en belangrijkste kolonie van Venetië in het Oostelijk Middellandse Zeegebied. Deze periode wordt gekenmerkt door welvaart en een bloeiende stedelijke economie en cultuur, die volgens enkele onderzoekers te vergelijken is met de cultuur van de Italiaanse Renaissance.                            

Doel van het onderzoek is de sociaal-economische en met name de culturele functie van de bruidsschat, die de bruid in het nieuwe gezin meebracht, gedurende deze belangrijke periode te bestuderen, zowel in de hoofdstad van Kreta, Candia (het huidige Heraklion), als op het platteland. Op deze wijze worden aspecten van het dagelijks leven op Kreta in de eerste helft van de 17 e eeuw aan het licht gebracht (1600-1669).

Ongepubliceerde huwelijksovereenkomsten en de daarbij horende inventarissen uit het archief Notai di Candia, dat onderdeel uitmaakt van het Rijksarchief te Venetië, zijn de te gebruiken primaire bronnen. Ze worden met name kwantitatief geanalyseerd om op de meest exacte wijze informatie te verschaffen over de diversiteit van de materiële cultuur en de patronen van consumptiegedrag van de bewoners van Kreta. De samenstelling van de bruidsschaten, de keuzes van de familie van de bruid en van de bruid zelf omtrent de kwantiteit, de kwaliteit en de waarde van het roerend goed, het onroerend goed en het geld dat contant wordt gegeven spelen een belangrijke rol bij het bestuderen van de culturele aspecten van de bruidsschat. Daarbij zijn onderzoeksvragen over de culturele invloed van Venetië op de materiële cultuur op Kreta en het traditionele karakter van de bruidsschat, als ook de nieuwe trends, van wezenlijk belang. Doel is het in kaart brengen en interpreteren van consumptiepatronen en vormen van materiële cultuur. De beschrijving van de ontwikkelingen rond consumptie en de materiële cultuur van het huishouden op Kreta betreft twee verschillende regio's (stad & platteland) en sociale groepen (elite & non elite). De sociaal-economische aspecten van de bruidsschat focussen op de rol die de bruidsschat speelt als middel van sociale mobiliteit.

Lexicografie

Onderzoeksproject: Woordenboekproject Nieuwgrieks

Dit project is gefinancierd door de Nederlandse Taalunie (NTU) en de FGw, UvA.

- maart 1997 tot maart 1998 (opzet lexicografisch project);     

- maart 1998 tot augustus 2004 (redacteur en vertaler);

- 2009 - heden: vervolgproject: realisatie van een (elektronisch beschikbaar) 2e druk van beide delen van het Prisma Groot Woordenboek Nieuwgrieks.

Wetenschappelijke publicaties (in het Grieks)

1. "Onderwijs en Muziek in Griekse regio's tijdens de Venetiaanse heerschappij" in: Ch. Maltezou (red), Venetiae quasi alterum Byzantium. Aspecten van de Griekse geschiedenis tijdens het Venetiaans bestuur opgrond van archiefstukken, Athene 1993: 375-383, 399-433.

2. "Het Venetiaanse Candia op grond van de reisbeschrijving van de Nederlander M.Seusenius (1602)" in: Anthi Chariton , Istituto Ellenico di Studi Bizantini e Postbizantini di Venezia,Venezia 1998: 289-299.

3. "De huwelijksovereenkomsten als bron bij het historisch en antropologisch onderzoek van Kreta tijdens het Venetiaans bestuur (1600-1648)"', Cretan Studies 6(1998): 71-88.         

4. "De rol van kleding in de huwelijksovereenkomsten opgemaakt door de notaris M.Varouchas (1597-1613)", Akten van het VIII Internationaal Congres voor Kretenzische Studiën , Heraklion 2000: 81-93.     

5. Sapientissimi Imperatoris Leonis Oracula & Anonymi Narratio de Vero Imperatore. The Oracles of the Most Wise Emperor Leo & The Tale of the True Emperor (Amstelodamensis Graecus VI E 8). Text, Translation and Introduction, edited by W.G. Brokkaar, with the collaboration of J. A. Aalberts, J. I. Beijerman-Averink, A. S.M. Bot, M. C. Janssen, D. R.J. Koster, M. D. Lauxtermann,T. Markaki, P. Motsenigou, S. Stamboulidou, J.H. M. Wennekendonk-Visser. In honour of Prof. Dr. A.F. van Gemert on the occasion of his retirement. Amsterdam 2002.

6. "Woordenboekproject Nieuwgrieks -Nederlands en Nederlands -Nieuwgrieks" in: I.N. Kazazis (red.), De lexicografie van het Oudgrieks, Middelgrieks en Nieuwgrieks. Huidige stand van zaken en perspectieven omtrent de lopende lexicografische projecten. Akten van de Internationale Conferentie d.d. 9 november 1997. Centrum voor de Griekse Taal, Thessaloniki 2003: 121-126.     

7. "Het Nieuwgrieks en de overige moderne talen aan de Universiteit van Amsterdam (1997-2007)", paper voor het 1e Internationaal Congres voor Nieuwgriekse Studiën, Athene 3-5 juli 2008: 59-63.   

8. "...Nog drie houten beschilderde kisten ter waarde van 36 ducati... Bijdrage aan de studie van de materiële cultuur in het Venetiaanse Candia tijdens de Kretenzische Oorlog (1647-1650)" in: Akten van het XI   Internationaal Congres voor Kretenzische Studiën, Rethymno 2011 (te verschijnen).    

9. "Taalonderwijs en vorming van muzikale identiteit: Griekse populaire muziek en taalverwerving Nieuwgrieks in de Webklas light Nieuwgrieks van de Universiteit van Amsterdam" in: Akten van IV Congres van het Europees Genootschap voor Nieuwgriekse Studiën , Granada 2010.

Populariserende publicaties

1. "Taal- en cultuuronderwijs bij de opleiding Nieuwgriekse taal en cultuur" in: Nieuwsbriefnr. 1, jaargang 6, november 2003: 8-11. LeerstoelgroepTweede-taalverwerving,Faculteit der Geesteswetenschappen, Universiteit van Amsterdam.

2. "De Kretenzische Renaissance (1570-1669): de historische en sociale context van de Erotokritos " (i.s.m.I. Manousakis-vanBommel) in: Lychnari 5, 2008: 30-32.

3. "Het Prisma Groot Woordenboek Nieuwgrieks-Nederlands en Nederlands-Nieuwgrieks: de totstandkoming en het belang van een groot lexicografisch project" in: Nieuwsbrief nr. 2, jaargang 11 , juli 2009: 7-10. Leerstoelgroep Tweede taalverwerving, Faculteit der Geesteswetenschappen, UvA. 

Boeken vertaald uit het Nederlands naar het Grieks

1. R. van Royen & S. van der Vegt, Asterix και Iστορία, Mαμούθ κόμιξ, Aθήνα 2002, pp. 223. [R. van Royen & S. van der Vegt, Asterix en de waarheid, Bert Bakker, Amsterdam 1997]

2. R. van Royen & S. van der Vegt, Asterix και Aθήνα. Eμπρός για το χρυσό στην Oλυμπιάδα, Mαμούθ κόμιξ, Aθήνα 2004, pp. 110. [R.van Royen & S. van der Vegt, Asterix en Athene. Op naar Olympisch goud, Bert Bakker, Amsterdam 2004]. Beide boeken bespreken de historiciteit van de Asterix-stripverhalen.

3. Jan de Kinder, Κόκκινο, ή γιατί ο σχολικός εκφοβισμός δεν είναι αστείο, εκδ. Πατάκης, Αθήνα 2014 [Jan de Kinder, Rood of waarom pesten niet grappig is, uitgeverij De Eenhoorn].

Mederedacteur bij de ontwikkeling van lesmateriaal voor taalvaardigheid Nieuwgrieks

Th. Vrana, I. Ioannidou, Ik leer Grieks-μαθαίνω ελληνικά II , Leeuwarden 1997 (leergang Nieuwgrieks voor leerlingen in het voortgezet onderwijs, bestaande uit twee lesboeken en twee werkboeken ontwikkeld in het Advies- en Begeleidingscentrum voor het voortgezet onderwijs in Amsterdam (ABC).

Courses in Dutch

Griekenland en Cyprus: van de Ottomaanse tijd tot heden (propedeuse, Open UvA college)

Het doel van deze module is het verwerven van globale kennis van en enig inzicht in de politieke, sociaal-economische en culturele ontwikkelingen in het hedendaagse Griekenland (met nadruk op de periode 1860-heden) en het leren die ontwikkelingen in verband te brengen met hedendaagse cultuuruitingen en maatschappelijke problemen. De colleges starten met de periode na de oprichting van de Griekse staat (1832). Vervolgens wordt een aantal belangrijke fasen en gebeurtenissen uit de laatste 150 jaar van de Nieuwgriekse geschiedenis mede aan de hand van audiovisueel materiaal chronologisch behandeld. Speciale aandacht wordt besteed aan de sleutelpositie van Griekenland tussen Oost en West, de gevolgen van de beide wereldoorlogen voor Griekenland en de ontwikkelingen die tot de huidige “Griekse crisis” hebben geleid. Zowel de hedendaagse politiek, economie en maatschappelijke kwesties als de betrekkingen met de Europese Unie en de buurlanden (Turkije,  Albanië, Noord Macedonië, Cyprus) komen uitvoerig aan bod. Thema’s als het nationalisme, de opkomst van extreemrechts, de immigratieproblematiek en de rol van rechts en links in de Griekse politiek passeren ook de revue. De vakliteratuur is in het Engels en de colleges in het Nederlands.                 

Courses in Greek and English (2nd year, 1st semester)

1. Modern Greek Language and Literature 1

2. Modern Greek Language and Literature 2

Doel van deze modules in het 2e jaar is het aanbrengen en versterken van de actieve taalvaardigheid en de verdere oefening van de receptieve vaardigheden met keuze van onderwerpen en teksten op het gebied van de Nieuwgriekse letterkunde.

Courses in English

1. Project Athens (1st year, 2nd semester, Open UvA college)

Every city seems to recall its history in the way it presents itself. The older the city, the more ‘layers’ can be distinguished in the story it tells to residents and visitors. This is also the case with Athens. There is much to discover in the history of Athens as it is solidified in stone and ‘piled up’ in the urban space. By examining artefacts and forms of architecture that usually escape attention, but also through careful study of the shifting functions and meanings of the same building or monument over time, we get a more nuanced picture of the city. How are monuments and certain spaces used, reused (or abused) in Athens over the years? How many ‘layers’ can be distinguished in the story that a monument tells us? Students get to know the multilayered history of Athens on the basis of the study of the changing use of certain monuments. It is a first, thorough introduction to various aspects of urban history (topography, geography, history, art history, archaeology, architecture and anthropology). The emphasis is on the Ottoman period of Athens that so far has received little attention, on the transition to that of the Greek nation-state and on the transformation of Ottoman Athens to a (West) European city.

2. Memory and Conflict: Greece, Turkey and Cyprus (2nd year, 1st semester)

3. Venice, Byzantium and the Greek World (2nd year, 1st semester, Open UvA college)

4. The Mediterranean and Europe: Contacts, Conflicts, Confluences (3rd year, 1st semester)

5. Islamicate Art across the Mediterranean World (3rd year, 2nd semester)

Begeleiding van Bachelorscripties (selectie)

• Froukje Mijnen, Het immigratiebeleid van Griekenland.
• Annemarie Oosting, De Nederlandse Pers en de Griekse crisis (2010-2012). De berichtgeving in De Volkskrant. 
• Niki Makri-Makridou, Extreemrechts in Griekenland: De opkomst van de Gouden Dageraad in de Griekse politiek.
• Annemieke Swaans,  Fotis Kontoglou (1896-1965): schilder tussen traditie en moderniteit.
• Milou Versluis: De EU en de privatisering van Thessaloniki Airport: een kijkje achter de schermen.

Begeleiding van Masterscripties (selectie)

•  Agnes Dijk, De berichtgeving over de oorlog in Kosovo in de Griekse en de Nederlandse Pers.
• Athanassios Dialektopoulos, Η πορεία μετάβασης της βυζαντινής λατρευτικής εικόνας σε πίνακα θρησκευτικής ζωγραφικής κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας στον ελληνικό κόσμο. Ιδεολογικές και κοινωνικές προεκτάσεις.
• Alexandra Feitsma, Ο σημιτικός χαρακτήρας και τα ελληνικά στοιχεία της διαλέκτου των Μαρωνιτών της Κύπρου.
• Alkiviadis Delantonis, Η Ιδεολογία στη Βενετοκρατούμενη Κρήτη (1211-1669).

Bestuurlijke functies

• Programmateamleider & voorlichter  opleiding Nieuwgriekse taal en cultuur
• Voorzitter Opleidingscommissie (OC) Nieuwgriekse taal en cultuur
• Coördinator Minor Mediterranean Studies.
• Lid Ondernemingsraad (OR) Faculty of Humanities: 2015-2018 en 2021-2024. Lid P&O commissie en commissie Veiligheid.
• Lid dagelijks bestuur Centrale Ondernemingsraad (COR, UvA): 2015-2017.
• Lid Centrale Ondernemingsraad (COR, UvA): 2021-2024, lid HRM-commissie.
• Organisator Internationaal Certificaatsexamen Nieuwgrieks in Nederland (i.s.m. het Centrum voor de Griekse Taal te Thessaloniki KEΓ & het Griekse Ministerie voor Onderwijs).
• Voorzitter Nederlands Genootschap Nieuwgriekse Studies (NGNS): 2015-2023
• Initiatiefnemer, oprichter & eindverantwoordelijk voor de Marilena Laskaridis Chair of Modern Greek Studies, UvA.
• Bestuurslid Europees Genootschap Nieuwgriekse Studies (EENS): 2014-2022
• Voorzitter Wetenschappelijke Adviesraad (WAR) Nederlands Instituut in Athene (NIA): 2020-2023

Overige functies

1. Freelance beëdigd tolk-vertaler Grieks (inschrijving in het  Rbtv)
2. Trainer KIT Intercultural Professionals (programma Country Culture Insights: Greece)
3. Ontwikkelaar Webklassen light  Taal en Letterkunde, UvA. Deze webklassen zijn ontwikkeld in 14 websites voor alle opleidingen van het Departement Taal & Letterkunde, Faculteit der Geesteswetenschappen, UvA (in de periode 2008-2010): Nieuwgrieks, Duits, Roemeens, Hebreeuws, Arabisch, Grieks & Latijn, Slavische talen (Pools, Russisch, Servisch-Kroatisch, Tsjechisch), Spaans, Scandinavische talen (Zweeds, Noors, Deens), Engels, Frans, Italiaans, Literatuurwetenschap, Taalwetenschap, Nederlandse Gebarentaal (NGT).

Overige activiteiten: Het maatschappelijk debat over de Griekse crisis

Tatiana Markaki heeft in haar functie als voorlichter van de opleiding Nieuwgrieks geprobeerd via Griekse en Nederlandse media een bijdrage te leveren aan het schetsen van een genuanceerd beeld over de Griekse crisis. Hieronder volgt een selectie van haar mediaoptredens: 

• 2015, 29 juni: oprichting en presentatie van de nieuwe informatiebron over de Griekse crisis: de Nederlands-Grieke Mediacirkel.
• 2012, 14 maart: opiniestuk "De Grieken voelen zich niet gered" in: FoliaMagazine 24: 2
• 2012, 5 maart: interview Grieks TV-programma Προσωπικά (publieke omroep NET). Thema: de Nederlandse-Griekse betrekkingen tijdens de Griekse crisis.
• 2011, 3 november: artikel "Papandreou kon zijn volk niet langer negeren". Interview gegeven aan Maarten van Wijk, Algemeen Dagblad.
• 2011, 1 november: interview Persbureau ANP & NOS Radio 1 journaal . Thema: het Griekse referendum.
• 2011, 30 september: opiniestuk " Griekse problemen te moeilijk voor populisten" in: Dagblad Trouw (gepubliceerd op de site van de Nederlands-Griekse Mediacirkel).
• 2011, 23 september: interview " Man & Paard" in: Villamedia (gepubliceerd op de site van de Nederlands-Griekse Mediacirkel).
• 2011, 14 september: gast bij live TV-programma Pauw en Witteman (VARA, Nederland 1).

Culturele activiteiten van de UvA

Optredens binnen en buiten de UvA met Griekse muziek (zang en pianobegeleiding).