De NOT

De NOT werd opgericht in november 1914, toen zowel de Geallieerden als de Centralen probeerden te verhinderen dat hun tegenstanders via Nederland toegang kregen tot belangrijke markten en grondstoffen. Kruizinga: ‘De Nederlandse regering was bang dat toegeven aan de één door de ander als oorlogsverklaring zou worden gezien en trok zich daarom terug. Zij liet het onderhandelen met de oorlogvoerenden over aan zalieden.'

Van Aalst vs. Kröller

In de NOT waren verschillende bedrijven vertegenwoordigd met verschillende agenda’s. Een prominent lid was de Amsterdamse bankier Karel van Aalst. ‘Hij was nauw betrokken bij de handel met Indië en wilde de Britten te vriend houden, zodat zij de lijnen naar Indië niet blokkeerden. Maar deze visie stond haaks op die van de Rotterdamse zakenman Anton Kröller, die het grootste belang voor Nederland zag in de doorvoerfunctie vanuit de Rotterdamse haven naar Duitsland.’

Overlegeconomie

‘De strijd tussen Kröller en Van Aalst staat in het boek centraal, omdat die het voor Nederland bemoeilijkte om te reageren op internationale spanningen. De belangenstrijd verscheurde de NOT en uiteindelijk het Nederlandse zakenleven en zelfs de politiek.’ Daardoor ontstond de gedachte dat de overheid moest optreden als een soort scheidsrechter. Kruizinga: ‘De bron van de Nederlandse overlegeconomie ligt in de Eerste Wereldoorlog.’

2014

Het stoort Kruizinga dat er in Nederland weinig aandacht is voor de 100-jarige herdenking van de Eerste Wereldoorlog in 2014. ‘Nederland was neutraal, maar stond niet aan de zijlijn. Via diplomatie en economie was Nederland wel degelijk bij die oorlog betrokken. Mijn boek is ook een pleidooi om te zeggen: “Vergeet die oorlog niet! Denk eens na over de manieren waarop die oorlog een breuk vormt in de moderne Nederlandse geschiedenis.”’

• Samuël Kruizinga

• Overlegeconomie in oorlogstijd. De Nederlandsche Overzee Trustmaatschappij en de Eerste Wereldoorlog.
• Uitgeversmaatschappij Walburg Pers
• ISBN 978.90.5730.863.5
• Prijs € 35,00 –
• 406 pagina's