Hoe kan het dat iemand zichzelf niet meer in de hand heeft? En wat is er – fysiek, psychisch en sociaal – voor nodig om daar weer overheen te komen? De dominante visie in de biomedische literatuur is dat verslaving een chronische hersenziekte is: een verklaring die ooit bedoeld was als alternatief voor verslaving als moreel probleem, een kwestie van verdorven karakter.

Alhoewel het te prijzen is dat het laatste idee aan invloed heeft verloren, zijn er ook vraagtekens te zetten bij verslaving als chronische hersenziekte. Want wat doet dit idee met verslaafde mensen en hun behandelaars? Reinout Wiers gaat in dit programma naar aanleiding van zijn onlangs uitgekomen boek Akrasia. Over vrije wil, verslaving en verandering in gesprek met experts uit de filosofie, verslaving- en neurowetenschappen over een alternatief dat neerkomt op ‘gecompromitteerde keuze’. Het panel zal ook spreken over andere akrasia-problemen in onze huidige maatschappij, zoals de klimaatcrisis en ons handelen daarin.

Over de sprekers

Reinout Wiers is hoogleraar ontwikkelingspsychopathologie aan de UvA. Hij is gespecialiseerd in onderzoek naar (neuro)cognitieve processen in relatie tot verslaving en ontwikkelde nieuwe methoden om deze te beïnvloeden, waarvoor hij N.W.O. Vidi- en Vici-subsidies ontving. Hij is een van de meest geciteerde wetenschappers op dit gebied en cognitief gedragstherapeut. Verder leidt hij samen met Claudi Bockting het interdisciplinaire Centre for Urban Mental Health, waarin de meest voorkomende mentale gezondheidsproblemen (Angst, Depressie en Verslaving) bestudeerd en gemodelleerd worden, met als doel tot nieuwe interventies te komen.

Lieke Asma is filosoof en psycholoog. In 2018 promoveerde ze aan de VU Amsterdam op een proefschrift over wetenschappelijk onderzoek naar vrije wil. In 2021 verscheen Mijn intenties en ik. Filosofie van de vrije wil bij Boom Uitgevers Amsterdam, dat op de shortlist stond van zowel de Socratesbeker als de Hypatia-prijs. Ze werkt aan de Munich School of Philosophy, waar ze, met een beurs van de Deutsche Forschungsgemeinschaft, onderzoek doet naar impliciete vooroordelen. Haar onderzoek is gepubliceerd in verschillende internationale tijdschriften, waaronder Journal of Consciousness Studies, Philosophical Psychology en Phenomenology and the Cognitive Sciences.

Wim van den Brink studeerde geneeskunde aan de Vrije Universiteit en psychiatrische epidemiologie in New York en Groningen. In november 1989 promoveerde hij in Groningen op een proefschrift over de diagnostiek van persoonlijkheidsstoornissen. Van 1992 tot 2018 was hij als hoogleraar Verslavingszorg verbonden aan het AMC bij de Universiteit van Amsterdam. In deze periode was hij als (co)auteur betrokken bij meer dan 600 wetenschappelijke publicaties. In die periode was hij voorzitter en lid van diverse richtlijncommissies binnen de psychiatrie en de verslavingszorg. Hij was (eind)redacteur van diverse wetenschappelijke tijdschriften op het gebied van verslaving. Sinds april 2018 is hij met emeritaat. Op dit moment is hij onder andere voorzitter Kwaliteitsraad Akwa GGZ, bestuursvoorzitter van Mainline, voorzitter Raad van Toezicht NB-DGT en voorzitter van de ZonMW commissie vluchtelingen.

Richard Ridderinkhof is hoogleraar Agility & Aging Science aan de afdeling Psychologie van de UvA en lid van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen (KNAW). Hij was directeur van Amsterdam Brain & Cognition (ABC) en founding board member van de European Cognitive Aging Society (EUCAS). Hij is specialist in de cognitieve en sociale neurowetenschap van actie en veroudering. Hij speelt een prominente rol in het onderzoek naar frontostriatale mechanismen in enerzijds adaptieve besluitvorming en actiecontrole, en anderzijds gezonde neurocognitieve veroudering. Meer recentelijk verlegde hij zijn werkveld naar sociaal-emotionele aspecten van gezond ouder worden in relatie tot cognitieve achteruitgang. Daarnaast bestudeert hij de wetenschapshistorie van o.m. de studie der verjonging, die ongeveer een eeuw geleden een hoogtepunt bereikte, en momenteel weer aan kracht wint in de neurobiologie.

Steven Pont (moderator) studeerde in 1984 af aan de Pedagogische Academie H. Bouman in Amsterdam, in 1992 als ontwikkelingspsycholoog af aan de UVA en in 2002 als systeemtherapeut bij het NISTO. Later kwamen daar nog de opleidingen mediation (NIP) en socratische gespreksleider (FIP) bij. De belangrijkste invalshoeken voor hem bleven de ontwikkelingspsychologie, waarbij het gedrag meer vanuit het individu wordt beschreven, en de d systeemtheorie, die vooral het belang van de sociale omgeving benadrukt. Hij schrijft columns en boeken en heeft recentelijk het platform nul18 opgericht, waar hij en anderen online videocolleges verzorgen voor het onderwijs en de kinderopvang. Zie verder: Stevenpont.nl en Nul18.nl.