Er is nog weinig onderzoek gedaan naar samenwerking op een OK. Een interdisciplinair onderzoeksteam gaat nu onderzoek doen naar leiderschap, veerkracht en zelfregulatie op een OK. Onder andere door zelf aanwezig te zijn tijdens operaties in het Leids Universitair Medisch Centrum. Het team combineert het observeren van operaties met het afnemen van interviews. Daarbij richten de onderzoekers zich op alle zorgprofessionals; de chirurgen, maar ook op de operatieassistenten, anesthesiologen en chirurgen in opleiding om ieders perspectief aan bod te laten komen.

In stressvolle situaties nog steeds goed presteren

‘Ons onderzoek heeft een positieve insteek. Wat gaat er goed en welke vaardigheden liggen daaraan ten grondslag. Denk aan omgaan met spanningen en emoties. Hoe bereid je je voor? En als je een nacht slecht hebt geslapen, hoe zorg je dan toch dat je die topprestatie kan blijven leveren? Wat maakt iemand een veerkrachtig zorgprofessional en wat kunnen we en anderen daarvan leren?’, vertelt een van de betrokken onderzoekers Yannick Balk (Universiteit van Amsterdam).

‘Medisch onderzoek gaat vaak over klinisch gerelateerde zaken, maar wij willen juist kijken naar hoe mensen met elkaar omgaan. Hoe zorgen teams dat ze iedere keer die topprestatie leveren? Hoe vinden ze kracht om bij tegenvallers op te veren en door te gaan? Hoe reageer je als er iets onverwachts gebeurt tijdens een operatie? Bijvoorbeeld als een patiënt een bloeding krijgt? Wat doe je dan en hoe reageert het team?’, vult Eduard Schmidt van de Universiteit Leiden aan.

Observaties op de operatiekamer zelf

Voor hun onderzoek hijst het duo zich in OK-pakken en observeren ze eerst vanuit de operatiekamer. Tijdens die observaties kijken ze naar verschillende dingen. Hoe communiceren mensen met elkaar? Op welke manier wordt gediscussieerd of tegenspraak gegeven? ‘Het OK team moet zich op z’n gemak voelen om een topprestatie te kunnen leveren. We hebben allemaal wel vooroordelen over hoe een chirurg zich gedraagt: direct, bovenaan de hiërarchie en dominant, maar is dat nog wel zo? Het is heel goed om met elkaar na te denken welk gedrag van de chirurg en ook de andere leden wenselijk is om het team optimaal te laten presteren’, legt Balk uit.

De onderzoekers hopen dat er over een jaar een blauwdruk ligt waarmee al in de zorgopleidingen gekeken kan worden naar welke gedragingen bijdragen aan veerkracht van zorgprofessionals. 

Een interdisciplinair team

Het interdisciplinaire team bestaat uit Yannick Balk (sportpsycholoog, universitair docent Universiteit van Amsterdam), Eduard Schmidt (universitair docent Instituut Bestuurskunde aan de Universiteit Leiden, FGGA, gespecialiseerd in leiderschap), Marieke Adriaanse (hoogleraar FSW/LUMC) en Jaap Hamming (chirurg en hoogleraar LUMC)

Dit onderzoek is gefinanicerd door een subsidie van ZonMw. Deze tekst is gebaseerd op het persbericht van de Universiteit Leiden, geschreven door Margriet van der Zee.