Voor de verduurzaming van de landbouw is radicale verandering nodig in tijden dat stakeholders in die landbouw het vertrouwen in elkaar kwijt lijken te zijn. ‘Momenteel wordt veel van boeren gevraagd om de landbouw te verduurzamen - boven alles vertrouwen: in nieuwe, onbekende manieren van werken en de daarbij horende nieuwe kennis en nieuwe samenwerkingsverbanden met ketenpartners, supermarkten en overheid’, stelt Koole. Volgens haar kan het aanstaande landbouwakkoord alleen effectief zijn als dat vertrouwen voldoende groot is om de sprong naar duurzaam boeren mogelijk te maken. ‘Vertrouwen en concreet werken aan radicale vernieuwing kúnnen elkaar versterken, mits aan een aantal voorwaarden is voldaan.’

Een aantal voorwaarden

Voor haar onderzoek liep Koole een paar jaar mee met vier 'co-innovatie' groepen van boeren en andere voedsel/landbouw professionals in Duitsland, België en Zweden. Deze groepen probeerden het voedselsysteem en vooral de landbouw diverser en duurzamer te maken. ‘Dit waren deels echte “koplopers” of “pioniers” uit de biosector, maar het ging ook over een poging om intensieve veehouders te motiveren voor verduurzaming.’

Op basis van haar onderzoek Koole signaleert een aantal voorwaarden waaraan moet worden voldaan voor succesvolle verandering:

• Er ligt een cruciale rol voor professionals die boeren en hun partners bij dit soort veranderingen begeleiden. ‘Strategisch en empathisch begeleiden van grote veranderingen en innovaties vraagt om vakmensen die dit ambacht beheersen.’ Koole brengt hiervoor een aantal belangrijke competenties in kaart.
• Neem emoties en ervaringen serieus, ‘pas dan komt een gemeenschappelijk veranderproces op gang’.
• Neem de bredere context in acht. ‘Maatschappelijke ontwikkelingen of mediadiscussies buiten een netwerk hebben veel invloed op de vertrouwensdynamiek binnen de groep. Begeleiders moeten hier strategisch op inspelen. En beleidsmakers en ander spelers kunnen zich meer bewust zijn van het effect van hun woorden en daden op het vertrouwen in verandering.’

Koole’s conclusies zijn niet alleen gebaseerd op waarnemingen van deze netwerken en hun begeleiders. Ook adviseerde ze op basis van haar inzichten in vertrouwen deze begeleiders over maatregelen om vertrouwen te bevorderen, en keek vervolgens in hoeverre en hoe zulke ingrepen succesvol waren. Ook dit leverde gegevens waar haar bevindingen op zijn gebaseerd.

Het onderzoek van Koole was onderdeel van het EU-gefinancierde DiverIMPACTS project.

Proefschrift details

Barbara Koole, 2023, 'Trust for Change'. Promotor is prof. dr. J. Grin. Copromotor is dr. A.M.C. Loeber.

Tijd en locatie

Woensdag 10 mei, 11.00-12.30, Aula (Lutherse Kerk), Amsterdam. Deze promotie is hier live te volgen.