De relatie tussen democratie en conflict

‘Conflicten kunnen vreedzaam worden opgelost, maar ze kunnen ook openlijk uitbreken en gewelddadig worden’, legt Daxecker uit. Haar leerstoel richt zich op de vraag of en hoe politieke instellingen, met name democratie en het houden van verkiezingen, helpen conflicten in te dammen en op te lossen of daar juist niet in slagen. ‘De meeste landen in de wereld hebben democratische processen ingevoerd, maar verkiezingen verlopen vaak niet vrij en eerlijk en kunnen zelfs uitmonden in grootschalig geweld. Wat verklaart de relatie tussen democratie en conflicten?’

De achteruitgang van de democratie en toenemende polarisatie

Deze leerstoel zal meer inzicht geven in hoe geweld bijdraagt aan de achteruitgang van de democratie en toenemende polarisatie en desinformatie in de wereld van vandaag. ‘Aan de ene kant kan geweld de democratie ondermijnen door mensen uit te sluiten van deelname aan democratische politiek. Bijvoorbeeld als politici intimidatie en dwang gebruiken om stemmen te onderdrukken. Bij de verkiezingen die eerder dit jaar in Nigeria plaats vonden, stemde bijvoorbeeld minder dan een derde van de kiesgerechtigden. Aan de andere kant kan geweld de democratie bedreigen wanneer politici geweld inzetten om participatie te verhogen. Bijvoorbeeld wanneer etnonationalistische politici in India geweld tegen minderheden uitlokken om de steun van hun eigen kiezers te vergroten. Hoewel geweld schadelijk is voor de democratie, blijkt het een winnende verkiezingsstrategie te kunnen zijn.’

De rol van politici en politieke partijen

Politici en politieke partijen spelen een centrale rol in de relatie tussen democratie en conflict. ‘Partijen kunnen belangrijke scheidsrechters van democratie zijn, maar ze zijn ook strategische actoren die verkiezingen willen winnen’, legt ze uit. ‘Politici kunnen extreme strategieën gebruiken, waaronder geweld, als ze verwachten dat die hen politiek zullen helpen. Democratische instellingen kunnen politieke partijen hiervan weerhouden, maar voor politici met beperkte niet-gewelddadige beleidsopties, zoals die in ontwikkelingslanden, kan dwang nog steeds een aantrekkelijk middel zijn om aan de macht te blijven. Tegelijkertijd kunnen zelfs politici die meer beperkt zijn in het gebruik van geweld, zoals die in gevestigde of welvarende democratieën, nog steeds profiteren van vijandige retoriek en geweld.’

Onderwijs over democratie en conflict

Daxecker zet sociaalwetenschappelijke theorieën en methoden in om onderwijs te geven over democratie en conflict. Zoals in de bachelorvakken ‘Violence and Security’ en ‘Democracy, Autocracy, and Transitions (DAT).’ ‘Ik vind het geweldig om volgend academisch jaar voor het eerst DAT te doceren. En als onderdeel van een nieuw project over democratische terugval onderzoeken we nu ook de mogelijkheden voor een nieuwe interdisciplinaire minor over democratische veerkracht.’

Over Ursula Daxecker

Ursula Daxecker is sinds 2013 werkzaam als universitair docent Politicologie aan de UvA. Van 2020 tot 2025 is Daxecker hoofdonderzoeker van het project 'Elections, Violence, and Parties', dat wordt gefinancierd door de European Research Council. In dit project onderzoeken zij en haar team (Neeraj Prasad, Noyonika Das, en Maureen Fubara) de rol van partijen bij verkiezingen en geweld in Nigeria en India, twee van de grootste democratieën ter wereld. Het project combineert kwantitatieve analyses, zoals geavanceerde statistieken en elite- en burgeronderzoeken, met diepgaand kwalitatief werk en inhoudsanalyses van hyperlokaal nieuws dat is verzameld in samenwerking met een lokale NGO.

De leerstoel is op 1 juni 2023 van start gegaan.