Het ICAI OpenGov Lab start met drie duale promovendi in dienst bij de Rijksorganisatie voor Informatiehuishouding (RvIHH) en verwacht binnen het eerste jaar uit te breiden naar vijf. De dagelijkse leiding is in handen van labmanager dr. David Graus. De wetenschappelijke directie wordt gevormd door dr. ir. Jaap Kamps (Institute for Logic, Language and Computation, UvA) en dr. Maarten Marx (Instituut voor Informatica, UvA).

'Veel van de ontwikkelingen binnen Information Retrieval (IR) en Natural Language Processing (NLP) zijn goed toe te passen op het verbeteren van de vindbaarheid en bruikbaarheid van open overheidsdata,' zegt labmanager dr. David Graus. 'We kunnen met deze technologieën écht bijdragen aan een transparantere overheid en een beter geïnformeerde samenleving.'

AI voor een open overheid

Het ICAI OpenGov Lab ontwikkelt AI-technologie op maat voor alle aspecten van open overheidsdata. Overheidstransparantie is immers van fundamenteel belang in een democratische samenleving, en overheden op alle niveaus publiceren steeds vaker data – zowel proactief als naar aanleiding van verzoeken (bijvoorbeeld via de Wet Open Overheid, WOO). De missie van het lab is om de interpretatie, vindbaarheid en het gebruik van deze open overheidsdata te verbeteren en te ondersteunen, om zo de transparantie en het vertrouwen in de overheid te vergroten en uiteindelijk de democratische participatie te versterken. Samen met de overheid, onderzoekers, journalisten en burgers richt het lab zich op de volledige ‘levenscyclus’ van overheidsinformatie: van creatie en publicatie (aanbod) tot verantwoord gebruik en maatschappelijke impact (vraag). Op deze manier wil het ICAI OpenGov Lab bijdragen aan betere informatiecultuur en -praktijken binnen de overheid, en burgers in staat stellen actiever deel te nemen aan openbaar debat en besluitvorming.

Binnen het lab maken onderzoekers gebruik van de nieuwste methoden in zoektechnologie en natuurlijke taalverwerking, waaronder Large Language Models (LLMs) en generatieve AI. Hierdoor kunnen omvangrijke verzamelingen overheidsdocumenten beter worden doorzocht, verrijkt en geïnterpreteerd. Daarmee levert het ICAI OpenGov Lab een belangrijke bijdrage aan de idealen van Open Government: transparantie, verantwoording en (digitale) burgerparticipatie.

'We hebben een groeiend team van onderzoekers die met behulp van kunstmatige intelligentie werken aan het publiceren, beheren, zoeken, vinden, samenvatten, en begrijpelijk maken van open overheidsinformatie,' volgens co-directeur dr. Maarten Marx. 'We zijn onder de indruk van het enthousiasme bij studenten om mee te helpen aan de verbetering van de informatievoorziening door de overheid.'

WooGLe als "living lab"

De projecten in het ICAI OpenGov Lab maken waar mogelijk gebruik van de zoekmachine WooGLe als living lab. WooGLe biedt vrij toegankelijke zoekfuncties op openbaar gemaakte overheidsdocumenten (onder de Wet Open Overheid). De verrijkingen en software die het lab ontwikkelt, worden eveneens open source gepubliceerd. Hierdoor is de kennis en technologie die in het lab ontstaat breed inzetbaar voor andere toepassingen.

Daarnaast werkt het nieuwe lab intensief samen met diverse partners. Er worden promovendi aangenomen die onderzoek doen naar verschillende aspecten van informatieontsluiting, zoektechnologie en natuurlijke taalverwerking, waarbij nieuwe wetenschappelijke inzichten hand in hand gaan met praktische toepassingen.

'Dit biedt ons de mogelijkheid om te werken aan complexe technische problemen die directe echte wereld impact hebben. We werken met complexe informatie op zeer grote schaal, die nauwelijks meer handmatig te beheren is. Met verantwoordelijk gebruik van AI-technologie kunnen we grote stappen maken in de manieren waarop burgers en journalisten informatie en inzicht krijgen in onze overheid. Dit is een belangrijke stap om de metaforische kloof tussen burgers en overheid te overbruggen.' aldus co-directeur dr. ir. Jaap Kamps

Over ICAI (Innovation Center for Artificial Intelligence)

Het ICAI is een nationaal samenwerkingsverband tussen kennisinstellingen, industrie en overheid, gericht op AI-innovatie en talentontwikkeling. Binnen ICAI-labs werken onderzoekers en bedrijven intensief samen aan baanbrekend AI-onderzoek en toepassingen die direct waarde toevoegen aan de samenleving.