De afgelopen tijd werd in de media al vaker bericht dat Nederlandse vrouwen minder vaak de pil of een hormoonspiraal gebruiken, omdat zij geen hormonen willen nemen. Om beter te begrijpen wat er speelt, voerden onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit Amsterdam een survey uit onder 2.000 Nederlanders. Voor de analyse keken ze naar 992 vrouwen die op dat moment niet zwanger waren; van hen waren er 890 seksueel actief.

Angst voor bijwerkingen

Ruim een derde van de seksueel actieve vrouwen die geen anticonceptie gebruikt doet dit vanwege zorgen over mogelijke bijwerkingen. Vooral jonge vrouwen onder de 24 jaar geven vaak aan dat zij hier zorgen over hebben. ‘De meerderheid van deze vrouwen doet dit omdat zij geen hormonen wil nemen,’ vertelt Zwiers. ‘En er is inderdaad onderzoek dat laat zien dat er een verband kan bestaan tussen hormonale anticonceptie en stemmingsklachten.’

Gunstige effecten

Tegelijkertijd blijkt meer dan driekwart van de tienermeisjes die wél hormonale anticonceptie gebruiken, dit (ook) te doen vanwege de positieve neveneffecten, zoals minder last van PMS of acne, zelfs als ze seksueel niet actief zijn. ‘Hormonale anticonceptie zorgt voor minder hormonale schommelingen, waardoor de cyclus regelmatiger wordt en bloedverlies afneemt. Voor sommige vrouwen helpt het bovendien tegen huidproblemen en PMS-klachten,’ legt Zwiers uit.

Mismatch en risico’s

De onderzoekers constateren een duidelijke mismatch tussen vraag en aanbod: vrouwen die betrouwbare anticonceptie zoeken maar niet vinden binnen het huidige aanbod aan hormonale middelen, en vrouwen die hormonale anticonceptie gebruiken voor menstruatieklachten en niet per se om zwangerschappen te voorkomen.  

‘Als vrouwen anticonceptie mijden uit angst voor de bijwerkingen kan dat ertoe leiden dat een grote groep vrouwen risico loopt op ongeplande zwangerschappen’, waarschuwt Zwiers voor deze mismatch. Ook vragen de onderzoekers zich af of het wenselijk is als jonge vrouwen die nog niet seksueel actief zijn starten met hormonale anticonceptie door het mogelijk verband met stemmingsklachten.

Vrouwgerichte medische innovaties

‘Dit is weer een voorbeeld van een gebied waar de medische wereld achterloopt als het aankomt op vrouwenzaken’, stelt Zwiers tot slot. ‘De helft van de wereldbevolking menstrueert tientallen jaren van haar leven, maar innovatie op het gebied van anticonceptie blijft achter.’

De onderzoekers pleiten dan ook voor meer aandacht én investeringen in vrouwgerichte medische innovaties. ‘Er is behoefte aan middelen die klachten kunnen behandelen zonder dat vrouwen daarvoor hormonale anticonceptie hoeven te gebruiken, én aan meer betrouwbare niet-hormonale anticonceptiemethoden.’

Details artikel

Wendy Janssens, Nadine Ketel en Esmée Zwiers, 2025, Markt voor anticonceptie sluit niet goed aan op behoeften, ESB, 9 september 2025