Het drinkgedrag van een individu wordt, vanuit psychologisch standpunt, beheerst door twee concurrerende processen: ‘toenaderingsneiging’ (de automatische gedragsneiging van mensen om iets, bijvoorbeeld alcohol, te benaderen) en ‘remmende controle’ (remmingen: het vermogen om een automatische drang onder controle te houden). ‘Ik was geïntrigeerd door het feit dat mensen vaak drinken in emotionele situaties - we drinken om een bruiloft te vieren, maar ook om te treuren op een uitvaart’, vertelt Austin. ‘Ook worden emoties vaak geassocieerd met een verhoogde alcoholinname. Ik was benieuwd wat de impact van positieve en negatieve stemmingen is op de psychologische processen die aan de basis liggen van drinkgedrag.’

Hakuna Matata of Bambi's moeder

Om een antwoord te vinden op de vraag hoe stemmingen ons drinkgedrag beïnvloeden, voerde Austin een aantal labexperimenten uit. Met behulp van een reeks computertaken mat hij bij proefpersonen hun neiging om alcohol te naderen  en hun vermogen om hun gedrag in de context van alcohol te onderdrukken. De proefpersonen ondergingen vervolgens een ‘stemmingsmanipulatietaak’: zij kregen clips uit bekende films te zien, bijvoorbeeld de Hakuna Matata-scenes uit The Lion King om hun stemming te verbeteren en het fragment uit Bambi waarin Bambi's moeder sterft, om een negatieve stemming te bewerkstelligen. Daarna keek Austin opnieuw naar neiging om alcohol te naderen en hun vermogen om weerstand te bieden.

Sterke drang treft zwakke poortwachter

Mensen die zware drinkers zijn, vertonen een vertekende toenaderingsneiging tot alcohol; zij zijn eerder geneigd naar alcohol toe te bewegen. Dit gaat bij hen vaak samen met een verzwakte remmende controle, waardoor een sterke drang een zwakke gedragspoortwachter treft en dat kan tot problemen leiden. Ondanks dat zware drinkers zeer gemotiveerd kunnen zijn om te stoppen met drinken, hebben ze evengoed een automatische gedragsneiging om te gaan drinken. Austin: 'We hebben dit in het verleden vaak gezien als een eigenschap van een individu. Iemand heeft een sterke drang om alcohol te drinken en weinig weerstand ertegen óf niet. Maar we leren dat het misschien dynamischer is dan dat, veranderlijker van dag tot dag en van moment tot moment, en emoties kunnen daarop van invloed zijn. Zo kunnen mensen overmatig drinken als ze zich zorgen maken, maar niet op andere momenten. Weten wat er gebeurt met hun drang om te drinken en hun remmende vermogen op momenten dat ze zich zorgen maken, kan mogelijk helpen in de zoektocht naar nieuwe manieren om problematisch drinken te behandelen.’

Austin wil zijn onderzoek graag voortzetten. ‘Ik wil het uit het lab halen en naar de echte wereld brengen. Er is elektronische apparatuur waarmee we veranderingen van moment tot moment kunnen meten in de emoties en het alcoholgebruik van mensen in hun dagelijks leven. We kunnen daar zelfs de remmende controle mee meten. Ik ben dan ook erg enthousiast over de mogelijkheden voor de toekomst.’

Promotiegegevens

Henry Austin: Potions for emotions: An investigation of the psychological process underlying alcohol consumption in response to positive and negative emotion. Promotoren zijn prof. dr. R.W.H.J. Wiers en prof. dr. C. MacLeod. Copromotoren zijn dr. E. Salemink en dr. L. Notebaert.

Tijd en locatie

De promotie van Austin vindt plaats op dinsdag 8 maart, om 15.00 uur, in de Agnietenkapel van de UvA.