Corine Dijk, universitair docent Klinische Psychologie, onderzoekt al jaren eenzaamheid onder studenten. ‘Eenzaamheid is in principe iets heel gezonds’, geeft Dijk direct aan. ‘Zie het als honger, een signaal dat je in beweging zet. Dat nare gevoel kan een student juist motiveren om iemand uit de werkgroep te vragen om een koffie te drinken of bij een vereniging te gaan.’

‘Maar als eenzaamheid te lang aanhoudt, ontstaat er een vicieuze cirkel’, vervolgt Dijk. ‘Je krijgt negatieve gedachten over jezelf (“Ik doe er niet toe”) en over anderen (“Niemand zit op mij te wachten”). Dat maakt het nog moeilijker om contact te zoeken.’

Drie vormen van eenzaamheid

Corine Dijk onderscheidt in haar onderzoek drie vormen van eenzaamheid:

Sociale eenzaamheid

Sociale eenzaamheid gaat over een gebrek aan een bredere vriendenkring of gevoel van aansluiting. Bij studenten hangt dit vaak samen met minder zelfvertrouwen. 'De studenten die sociaal eenzaam zijn, zijn vaak niet zo zeker van zichzelf. Dan is die eerste stap naar een borrel of berichtje extra groot.'

Sociale media geldt als een versterker hierin, zowel op positief als negatief vlak. Zelfverzekerde jongeren helpt het met contact te onderhouden en snel een nieuw sociaal netwerk op te bouwen. Wie al verlegen of onzeker is, kijkt vaak meer naar anderen in plaats van zelf dingen te posten. ‘Zo vergelijk je je continu met anderen, en krijg je het gevoel dat je er niet bij hoort’, aldus Dijk.

Emotionele eenzaamheid

Kort gezegd het missen van een hechte band. Zoals je eigenlijk alleen met je partner of ouders hebt. Deze vorm komt bij jongeren minder voor dan bij veertigers of vijftigers, omdat niet alle jongeren al een romantische relatie hebben.

‘Toch is er ook sprake van emotionele eenzaamheid wanneer jongeren aangeven een gevoel van leegte te ervaren, een soort glazen muur tussen jou en je vrienden. Als je dit sterk voelt, kamp je waarschijnlijk met mentale problemen’, legt Dijk uit.

Collectieve eenzaamheid

Collectieve eenzaamheid geeft het gevoel dat je bij geen enkele groep hoort. Geen verbinding voelen in je dorp of je studieomgeving. 'Als jij rondloopt op de campus en denkt: dit is míjn plek, dan kun je je verbonden voelen, ook al ben je alleen. Maar wie steeds ziet dat anderen ergens bij horen waar jij buiten valt, kan zich ontzettend eenzaam voelen.'

Verschilt per levensfase

Dat eenzaamheid onder jongeren een relatief grote rol speelt, heeft ook met de levensfase te maken. ‘Eenzaamheid piekt in fases met grote veranderingen’, vertelt Dijk. ‘Uit onderzoek blijkt dat vooral eerstejaars en internationale studenten kwetsbaar zijn. Jongeren beginnen met studeren en komen op een nieuwe plek terecht. Internationale studenten missen niet alleen hun vrienden, maar ook hun familie, taal en vertrouwde omgeving.’

Het huidige kamertekort in de grote steden van Nederland heeft invloed op de eenzaamheid onder studenten. Als studenten noodgedwongen thuis wonen behouden ze hun oude vriendenkring beter, maar hebben ook moeite met een nieuw netwerk op te bouwen. Dijk ziet vooral nadelen voor de studenten die wél een kamer kunnen vinden. ‘Veel medestudenten hebben geen kamer, waardoor samen eten of op stap gaan lastiger wordt.’

Ook heeft het kamertekort invloed op de collectieve eenzaamheid: voor sommige studenten is de verhuizing naar de stad echt een uitkomst, omdat hun normen en waarden meer overeenkomen met de progressieve opvattingen van de stedeling. Andere meer conservatieve studenten passen minder goed in deze cultuur en zijn juist beter op hun plek in het dorp waar ze zijn opgegroeid.

Connectie met anderen

Eenzaamheid is niet alleen iets wat je zelf moet oplossen, het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid, concludeert Dijk. ‘Ik denk dat we ons veel te weinig afvragen: wat kunnen we hier met z’n allen aan doen? Een eenzame jongere moet maar moed verzamelen om een gesprek aan te gaan, terwijl jij misschien een zelfverzekerd type bent die makkelijk contact legt. Hoe moeilijk is het dan om even een gesprekje aan te knopen met die stille medestudent?’