Universiteitshoogleraar Environmental Economics Rick van der Ploeg ging in zijn Diesrede in op de politieke en sociale obstakels en lobbies die een serieus klimaatbeleid in de weg staan en wat daar aan gedaan kan worden. Tot slot werden er eredoctoraten uitgereikt aan econome Ngozi Okonjo-Iweala en immunologen en vaccinontwikkelaars Ugur Sahin en Özlem Türeci. UvA-alumnus en wetenschapsjournalist Anna Gimbrère presenteerde deze online Dies Natalis. Harpiste Milena de Swart van het UvA-Orkest J.Pzn Sweelinck zorgde voor muzikale begeleiding bij binnenkomst van het cortège met het stuk Aljonushka van Mikhail Mchedelov. 

Voorbij de feiten: over digitalisering, wantrouwen en het overbruggen van ‘deep disagreements’ 

Rector Karen Maex vroeg zich in haar toespraak af wat nodig is om als universiteit onderdeel te blijven van het discours van de 21ste eeuw. Een snel veranderende samenleving met moderne communicatiemiddelen, bubbelvorming en complottheorieën werkt volgens Maex een verminderd vertrouwen in de wetenschap in de hand. ‘Andersdenkenden zijn eveneens kritische denkers en daar moeten we elkaar trachten in te vinden. Wetenschap is immers niet het erkennen van uitkomsten maar het vasthouden aan de wetenschappelijke methode om stellingen en opvattingen toetsbaar te maken. Wetenschappelijke uitkomsten kunnen soms stellig zijn, en soms tentatief en leiden tot een nieuwe onderzoeksvraag. Het is op dit snijvlak dat we het discours moeten voeren.’ Aldus Maex. ‘Het is belangrijk om aan te stippen dat een sterke en legitieme wetenschap zich onderscheidt van politiek. Een rolbewuste politiek maakt gebruik van wetenschappelijke inzichten om beleidskeuzes te maken. Laten we daarin geen rolverwarring accepteren en elk de eigen verantwoordelijkheid nemen. En laten we de dialoog met de samenleving in den brede versterken.’ 

Na de toespraak bespraken universitair docent Politieke Communicatie Michael Hameleers en universitair docent Politicologie Eefje Steenvoorden dit onderwerp met Karen.  

Diesrede door Rick van der Ploeg 

Diesredenaar Rick van der Ploeg, universiteitshoogleraar Environmental Economics, zette in zijn rede uiteen waarom politieke en sociale obstakels en lobby’s een serieus klimaatbeleid in de weg staan.  

‘De urgentie om de opwarming van de aarde tegen te gaan staat buiten kijf. Alhoewel er hier en daar voortgang wordt geboekt, is er na decennia van onderhandelingen veel te weinig vooruitgang te zien. Het huidige beleid heeft eerder geleid tot oneerlijke concurrentie van landen die CO2-intensieve producten exporteren omdat ze weinig tot niets aan het klimaat doen en producenten van fossiele brandstoffen die nu sneller hun reserves gaan verkopen met de bijbehorende nadelige effecten voor het klimaat’ aldus van der Ploeg. ‘Om te komen tot een effectief beleid zijn een flink stijgende prijs van de uitstoot, een grootschalig mondiaal stimuleringsprogramma voor de ontwikkeling van nieuwe groene technologie, transformatieve klimaatinvesteringen en de bijbehorende financiering, en het in werking zetten van sociale, technologische en politieke vliegwieleffecten nodig. Er is ook flankerend beleid nodig: een klimaatmuur om Europa om oneerlijke concurrentie van landen die niets of veel minder aan het klimaat doen en compensatie voor de laagste inkomens omdat zij het hardst worden getroffen door de opwarming en door de hoge kosten van de groene transitie’. 

Uitreiking eredoctoraten 

Na de Diesrede werden eredoctoraten toegekend aan de econome Ngozi Okonjo-Iweala en immunologen Ugur Sahin en Özlem Türeci.

Ngozi Okonjo-Iweala    

Dr. Ngozi Okonjo-Iweala ontvangt het eredoctoraat als erkenning voor haar buitengewone bijdragen aan de strijd voor wereldwijde gelijkheid, eerlijke handel en ecologisch duurzame ontwikkeling. Dr. Ngozi Okonjo-Iweala is een Nigeriaans-Amerikaanse econome en voorvechter van eerlijke handel, milieuduurzaamheid, het welzijn van de mens en expert op het gebied van duurzame financiering en mondiale ontwikkeling. Zij is de eerste Afrikaanse en eerste vrouwelijke directeur-generaal van de World Trade Organization (WTO).  

Ugur Sahin en Özlem Türeci 

Het echtpaar Prof. dr. Ugur Sahin en dr. Özlem Türeci ontvangt eredoctoraten voor hun baanbrekende wetenschappelijke onderzoek op het gebied van immunologie en de ontwikkeling van vaccins. Ugur Sahin is Algemeen Directeur van BioNTech SE en hoogleraar (W3) in Translationele Oncologie & Immunologie aan de Johannes Gutenberg Universiteit in Mainz, Duitsland. Özlem Türeci is momenteel voorzitter van de Vereniging voor Kanker Immunotherapie (CIMT) in Duitsland, Helmholtz Instituut Professor voor gepersonaliseerde immunotherapie, en Hoofd Medische Dienst bij BioNTech SE. 

Eerbetoon studieverenigingen aan eredoctores 

Beide eredoctores werden verrast met een eerbetoon van UvA-studieverenigingen uit het vakgebied van de eredotores. Studenten van de studievereniging SEFA voelde zowel de eredoctor Ngozi Okonjo-Iweala als erepromotor Sweder van Wijnbergen (hoogleraar Economie) aan de tand met Room for Discussion.  

De studievereniging MFAS van Geneeskunde voerde samen met de facultaire studentenraad van de faculteit Geneeskunde een performance act op waarin het werk van Ugur Sahin en Özlem Türeci gelinkt werd aan een pandemie, die z’n 350 jaar geleden Amsterdam in zijn greep hield.