Het antieke Satricum was voor centraal-Italische begrippen een middelgrote stad van ca. 40 ha. die tussen 900 en 450 v. Chr. tot grote bloei kwam. Die dankte zij vooral aan haar gunstige ligging: aan de zuidrand van een vruchtbare kustvlakte, gelegen tussen het Griekse zuiden en het Etruskische noorden van Italië. De archeologische resten omvatten hutten, huizen, grafvelden, votiefdepots en een enorm tempelcomplex gewijd aan de Latijnse godin Mater Matuta. De bewoningsgeschiedenis van de stad loopt vanaf de 9de eeuw v. Chr. tot in de Romeinse tijd. Romeinse geschiedschrijvers noemen de stad enkele malen vanwege haar verzet tegen de Romeinse expansie.
Waarom Satricum?
- Belangrijke delen van de antieke stad, waaronder een 4 hectare grote akropolis met talrijke bewoningsresten en een monumentaal heiligdom, zijn nog intact. Hierdoor kan een goed beeld worden verkregen van de ontwikkeling van een Latijnse nederzetting.
- Satricum kende een lange periode van bestaan die archeologisch over een aaneengesloten periode van ten minste 700 jaar (9de-2de eeuw v. Chr.) op verschillende terreinen zoals religie, bewoning en begrafenisgewoonten kan worden gedocumenteerd. Een dergelijke archeologische continuïteit is uitzonderlijk binnen de archeologie van midden-Italië.
- Dankzij het heiligdom van Mater Matuta oefende Satricum een grote aantrekkingskracht uit hetgeen o.a. weerspiegeld wordt in de extreme hoeveelheid en varïeteit aan objecten in 3 enorme (votief)depots in en bij het heiligdom.
- Door de centrale en strategische ligging van de stad op een knooppunt van wegen tussen het Griekse zuiden, het Etruskische noorden en op de route naar het binnenland, vormde Satricum een doorgeefluik van 'vreemde' invloeden en objecten. Dit levert archeologisch een uitzonderlijk gevarieerd beeld op.
Opgraving & onderzoek
Archeologisch park
In 2000 kon dankzij een grote subsidie van de Europese Gemeenschap een begin worden gemaakt met het archeologisch park Satricum. De resten van de tempels van Mater Matuta werden na jaren lang verborgen te zijn geweest onder een dik pakket grond weer in beeld gebracht en overkapt. Tevens werd de oude stro-kartonfabriek van Le Ferriere omgevormd tot een klein museum van enkele étages. De eerste tentoonstelling die voor het najaar van 2009 gepland staat biedt een synthese van dertig jaar Nederlands onderzoek aan de hand van meer dan 700 objecten afkomstig uit de verschillende opgravingen in de antieke stad.
Publicaties
- Satricum-serie: een serie wetenschappelijke publicaties onder auspiciën van de Universiteit van Amsterdam;
- Satricana-reeks: een reeks populair-wetenschappelijke boekjes uitgegeven door het Nederlands Studiecentrum voor Latium;
- Tentoonstellingscatalogi;
- Preliminaire verslagen van het Nederlands Instituut en de Universiteit van Amsterdam
Het Satricum Project is mogelijk dankzij de toestemming verleend door het Italiaanse Ministerie van Cultuur en dankzij financiële ondersteuning van de Universiteit van Amsterdam en Casale del Giglio (Le Ferriere).
Aan het project werken mee: Prof. Dr. M. Gnade, AAC (algemeen projectleider); Dr. B. Heldring; Drs. H.J. Knikman-Stoetman; Dr. R.R. Knoop; Drs. M. Louwaard; Dr. P.S. Lulof; Drs. R. Raaymakers; Drs. J.A. Stobbe; Mw. Drs. A.E.M. Dekker (fotografe).