Dat AI het nieuws kan bepalen dat jij op een nieuwssite ziet, weet 42% van de Nederlanders niet. Dat een oplader stroom blijft gebruiken als deze in het stopcontact zit, ook als je telefoon er niet meer aanhangt, weet bijna een derde niet. En dat er in je telefoon stoffen zitten die in barre omstandigheden uit mijnen worden gehaald, weet ook bijna een derde niet. Communicatiewetenschappers Dian de Vries, Jessica Piotrowski en Claes de Vreese hebben de digitale kennis en vaardigheden van Nederlanders tussen de 16 en 93 jaar gemeten en een aantal zaken valt op.

50-plussers hebben minder kennis over het internet

Niet heel verassend blijken 50-plussers minder kennis over het internet te hebben dan jongere Nederlanders. Veertig procent denkt bijvoorbeeld dat iedereen dezelfde informatie krijgt bij online zoeken naar dezelfde dingen, onder jongeren was dit 13%. En 28% denkt dat het eerste zoekresultaat altijd de beste informatiebron is. In werkelijkheid is dit meestal een advertentie. Bij deelnemers jonger dan 51 was dit slechts 9%. Ook hebben 50-plussers meer moeite met informatie zoeken, informatie kritisch beoordelen en hun apparaten en gegevens beschermen.

50-plussers zijn creatief minder vaardig

Ook een aantal digitale vaardigheden van Nederlanders nemen met de leeftijd af. De meeste moeite hebben 50-plussers met creatieve vaardigheden, zoals presentaties of foto’s maken en bewerken. Veel volwassenen herkennen wel het ongeduldige kind dat de telefoon uit de handen rukt als dit weer eens moeite kost. Ook valt op dat jongere mensen zichzelf hoger scoren op zogenaamde netiquette. Dat zijn vaardigheden die je nodig hebt om online op een nette manier te communiceren. Jongeren weten daarentegen weer slechter dat ze updates gelijk moeten installeren om hun apparaat veiliger te houden, terwijl ouderen over het algemeen meer moeite met online veiligheid hebben.

Jongeren scoren slecht op online gezondheid en welzijn

De categorie waar jongeren juist slechter in scoorden was online gezondheid en welzijn. Ze blijken vaak niet goed te weten hoe ervoor te zorgen dat hun telefoon ze niet afleidt en vinden het moeilijk om af en toe een pauze te nemen van hun internetgebruik. Bijna een derde denkt dat ze wel kunnen multitasken en hun aandacht bij meerdere dingen tegelijk kunnen houden.

We hebben moeite met AI en weten weinig over duurzaamheid

Maar het meest opvallende uit het onderzoek is dat jong en oud aangeeft moeite te hebben met AI en weinig weet over de duurzaamheid van digitale apparaten. We weten bijvoorbeeld niet goed dat AI de inhoud van websites en apps voor nieuws en entertainment kan bepalen zonder dat een mens iets doet. En onze groene digitale vaardigheden nemen eerst toe met leeftijd, pieken rond de 38 jaar, en nemen daarna weer af. ‘We zouden veel meer kunnen leren over hoe we apparaten op een duurzame manier kunnen kopen, gebruiken, en recyclen’, stellen de onderzoekers. ‘Landelijke campagnes zouden hierbij kunnen helpen, zoals we door dergelijke campagnes ook over het gebruik van wachtwoorden hebben geleerd.’

Waarom digitale competenties meten?

Digitale competenties worden steeds belangrijker nu we zo veel online doen: van het zoeken van een huis of partner tot online leren of werken. Om op een goede en veilige manier gebruik te maken van de mogelijkheden van het internet, hebben alle Nederlandse burgers digitale kennis en vaardigheden nodig. Zodat ze bijvoorbeeld online kunnen vinden wat ze nodig hebben, maar niet het slachtoffer worden van cybercrime. Door dit onderzoek jaarlijks te herhalen zou goed kunnen worden bijgehouden hoe de digitale competenties van Nederlanders veranderen over tijd.

Deze meting maakt deel uit van DIGCOM, een tweejarig onderzoeksproject dat wordt uitgevoerd door de Universiteit van Amsterdam met een subsidie van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. In dit project worden de digitale competenties van Nederlanders onderzocht en verbeterd.