De analyse van rioolwater gebeurt al op drugs zoals cocaïne en op virussen zoals covid-19. Nu komt daar dus een betrouwbare en nauwkeurige methode bij om via het riool te herleiden hoeveel landbouwgif de inwoners van een gebied binnenkrijgen.

Bloembollen en fruitteelt

Chemisch analist en expert op het gebied van afvalwater-epidemiologie Lubertus Bijlsma: “Bij de bloementeelt kunnen omwonenden pesticiden binnenkrijgen door het in te ademen, waarna het in het menselijk lichaam terechtkomt. Maar de pesticiden worden ook gebruikt bij bijvoorbeeld de fruitteelt en dan zijn het dus dagelijkse voedingsmiddelen die iedereen binnenkrijgt.”

Bijlsma was tot voor kort postdoctoraal onderzoeker bij het Instituut voor Ecosysteem Dynamica (IBED) van de UvA en is inmiddels werkzaam bij de Universiteit Jaume I van de Spaanse kuststad Castellón. De nieuwe methode is dan ook een samenwerking met deze Spaanse instelling.

Eén meting voor 200.000 inwoners

Aanleiding voor het opzetten van de nieuwe analyse was het nieuws uit 2019 dat omwonenden van Nederlandse bollenvelden de reststoffen van pesticiden in hun urine hebben. Bijlsma: “Het gaat om zogeheten metabolieten, de stofjes die ontstaan wanneer de pesticiden in het lichaam van mensen is omgezet. Uit urinemonsters van mensen die dichtbij en verder weg van een bollenveld wonen en de wetenschappelijke literatuur, was gebleken welke 14 metabolieten, die dienen als biomarkers, overblijven als reststof van pesticiden nadat het door het menselijk lichaam is uitgescheiden.”

Maar die methode vergt zoveel samenwerking met omwonenden dat die niet op grote schaal is in te zetten. “Dan moet je bijvoorbeeld voor 200 omwonenden ook echt 200 metingen van urinemonsters doen. Wij hebben gekeken welke van de 14 stofjes uit eerder onderzoek geschikt zijn om te gebruiken in een snellere en grootschaliger methode. Nu kunnen we met één meting van wel 200.000 inwoners achterhalen in hoeverre ze zijn blootgesteld aan bestrijdingsmiddelen. We hebben nu 10 metabolieten en één pesticide geïdentificeerd die bruikbaar zijn voor rioolwateronderzoek.”

Robuuste, gevalideerde methode

Het gaat om minieme hoeveelheden gif die in het rioolwater worden gevonden. “We werken met nanogrammen per liter”, aldus Bijlsma. “Heel mooi dat we daaruit in het lab via chromatografie en massaspectrometrie een robuuste, gevalideerde methode konden opzetten. Op korte termijn kunnen we de resultaten publiceren van een toegepast onderzoek naar de blootstelling van inwoners van verschillende gebieden in Nederland aan pesticiden, samen met een risico-analyse.”

Details van de publicatie

Marina Campos-Mañas, David Fabregat-Safont, Félix Hernández, Eva de Rijke, Pim de Voogt, Annemarie van Wezel en Lubertus Bijlsma; Analytical research of pesticide biomarkers in wastewater with application to study spatial differences in human exposure. In: Chemosphere, available online: 15 July 2022, https://doi.org/10.1016/j.chemosphere.2022.135684