18 maart 2019
Mensen en klimaatverandering beïnvloeden de soortensamenstelling en productiviteit van tropische bossen. Dit heeft gevolgen voor de biodiversiteit en opslag van koolstof in deze bossen. Om te begrijpen hoe tropische bossen reageren op klimaatverandering en menselijke verstoringen, is in eerdere studies gekeken hoe specifieke functionele plantkenmerken - bijvoorbeeld houtdichtheid (de hardheid van hout) - reageren op veranderingen in de omgeving. Het was echter nog steeds onduidelijk wat de belangrijkste oorzaken zijn van veranderingen in de samenstelling van tropische bossen. Inzicht hierin vraagt om onderzoek waarin naar een lange tijdsschaal wordt gekeken..
In de nieuwe studie koppelden de onderzoekers de functionele plantkenmerken aan 7.000 jaar van fossiele pollengegevens, afkomstig uit Laguna Sauce, een meer in het Amazonegebied in Peru.
Masha van der Sande, tropisch ecoloog aan het Instituut voor Biodiversiteit en Ecosysteem Dynamica (UvA), Florida Institute of Technology en Wageningen Universiteit, leidde de studie. ‘Wij hadden verwacht dat de functionele plantenkenmerken van tropische bossen sterk zouden reageren op zowel klimaatverandering als menselijke verstoringen. Tot onze verbazing reageerden deze kenmerken echter met name op menselijke verstoringen. We ontdekten bijvoorbeeld dat door de mens veroorzaakte erosie heeft gezorgd voor relatief meer soorten die kunnen omgaan met extreme omstandigheden, met een hoge houtdichtheid. Tegelijkertijd heeft door de mens veroorzaakt vuur voor relatief meer soorten die vuur kunnen overleven of eraan kunnen ontsnappen, zoals hoge boomsoorten met grote zaden’, aldus Van der Sande.
De onderzoeksresultaten laten zien dat het van groot belang is dat bosbeheersmaatregelen zich richten op het beperken en reguleren van menselijke verstoringen op tropische bossen. Eerder onderzoek wees uit dat de menselijke invloed na de aankomst van de Europeanen sterk is afgenomen, waardoor de bossen zijn hersteld en grote hoeveelheden koolstof uit de atmosfeer zijn opgenomen. De huidige en voorspelde toename van menselijke verstoringen kan dit resultaat echter omkeren en het tropisch bos blootstellen aan grote veranderingen.
Van der Sande: 'Onze aanpak geeft een verbeterd inzicht in de functionele respons van ecosystemen op natuurlijke en antropogene milieuveranderingen, waardoor we meer mechanistische voorspellingen kunnen doen van de ontwikkeling van tropische bossen. Dit inzicht kan ons helpen om toekomstige veranderingen in de samenstelling van tropische bossen beter te voorspellen en kan helpen bij het ontwikkelen van beheersplannen om deze ecosystemen optimaal te beschermen.'
M. van der Sande, W. Gosling, A. Correa-Metrio, J. Prado Junior, L. Poorter, R. Oliveira, L. Mazzei, M. Bush: ‘A 7000-year history of changing plant trait composition in an Amazonian landscape; the role of humans and climate’, in: Ecology Letters (18 maart 2019). DOI: 10.1111/ele.13251
Het onderzoek is mede mogelijk gemaakt door Rubicon-beurs die NWO toegekende aan Van der Sande.