'Mijn onderzoeksproject heeft heel nadrukkelijk een moderne invalshoek,' vertelt hij. Die koppeling tussen de Oudheid en het heden is een rode draad die niet alleen terugkomt binnen Koens eigen onderzoek, maar ook binnen de opleiding Oudheidwetenschappen waarbij hij promoveert en waarbij hij betrokken is. 'Uiteindelijk is mijn doelstelling dat mijn proefschrift een leuk en mooi boek wordt waarvan niet alleen wetenschappers maar ook algemeen geïnteresseerden het gevoel zullen krijgen dat de Oudheid echt een onmisbare bril is om de belangrijkste of meest populaire verhalen van het heden door te begrijpen.' 

Het moderne Klassieke epos

'Mijn eigen onderzoek gaat over wat de epische verhalen van onze tijd zijn en hoe zij gebruik maken van de epische verhaalstructuren uit de Oudheid. De bekende Klassieke epische werken zijn de Ilias en de Odyssee van Homerus en de Aeneïs van Vergilius. Tegenwoordig, zegt men, hebben we niet meer zoiets als een epos. Dat vond ik eigenlijk heel gek. Een epos is een lang verhaal over helden die hele belangrijke daden verrichten en daarbij hun eigen moed of heldendeugd tonen. Het werd door de geschiedenis heen beschouwd als het meest gezaghebbende genre – heel populair, mensen kenden het allemaal. Dat we dat nu niet meer zouden hebben is onzin.'

Koen ging toen op zoek naar de populairste, meest epische films van onze tijd en kwam uit bij het Fantasygenre – denk aan Marvel, Star Wars, The Lord of the Rings, Harry Potter, enzovoorts. 'Fantasy-films zijn grootste verhalen waarbij vaak de hele fictieve wereld op het spel staat, die door helden gered moet worden. Ze gaan over goed en kwaad – de grote thema’s van het leven – en er is vaak strijd, net als in de Ilias, en een reis, zoals in de Odyssee. Breed gezien zijn de overeenkomsten heel sterk.'

Hij vraagt zich in zijn onderzoek onder andere af waarom epische verhalen altijd op een bepaalde manier worden verteld en waarom die verhaalstructuur zo goed werkt.

Brug tussen de Oudheid en het heden

Zo toont de geschiedenis haar kracht in ons begrip van het heden: door een stap terug te nemen van onze eigen wereld en je te verplaatsen in de heel andere wereld van de Oudheid krijg je een nuttig en kritisch perspectief op het hedendaagse, legt Koen uit. 'Er zijn zoveel thema’s uit de Oudheid die heel bruikbaar zijn als een soort bril om mee naar het heden te kijken. Ik was altijd gefrustreerd dat dat weinig gebeurde, bijvoorbeeld in wetenschappelijke literatuur over de Oudheid of op de middelbare school. Oudheidwetenschappen aan de UvA is een studie die juist wel heel erg probeert een brug tussen heden en verleden te slaan en daarom ben ik daar zelf bij beland.'

Hij is zelf ook betrokken bij de invulling van de opleiding: 'Bij Oudheidwetenschappen komen onderzoekers met verschillende achtergronden en specialisaties samen om een opleiding te maken die vanuit veel verschillende perspectieven interessant is. Ik vind het leuk daarover mee te denken. Het is een opleiding die veel met het heden bezig is en die zich daardoor steeds moet blijven ontwikkelen.'

De moderne insteek is voor Koen het sterke punt van de opleiding. 'Je krijgt een heel goed overzicht van de Klassieke traditie en hoe de Oudheid door heeft gewerkt tot het heden. Je leert kritisch te kijken naar thema’s uit dat verleden die heel relevant zijn voor vandaag, bijvoorbeeld de relatie tussen oost en west, migratie, hoe verschillende culturen elkaar hebben beïnvloed, hoe beeldvorming werkt, en het verloop van handel tussen verschillende gebieden en culturen.'

Sicilië-excursie

Eén zo’n plaats waarin die verschillende culturen en invloeden in het Middellandse zeegebied door de eeuwen heen altijd samen zijn gekomen is Sicilië – een mooi praktijkvoorbeeld, dus. Alle tweedejaars ACASA-studenten gaan op excursie naar Sicilië. 'Ik ben een van de docenten die mee gaan op de Sicilië-excursie en geef voorbereidende colleges,” vertelt Koen. “De instelling van de reis is breed, om verbindingen te leggen tussen verschillende culturen, hoe die elkaar allemaal beïnvloed hebben, tussen archeologie en literatuur, en naar de beeldvorming van Sicilië.' Dit is tevens zijn favoriete vak binnen de opleiding, omdat in deze reis volgens hem alles samenkomt en studenten in de praktijk zien wat ze allemaal geleerd hebben.

Wat heb je aan een studie Oudheidwetenschappen?

'Ik denk dat de ACASA-opleidingen, en zeker Oudheidwetenschappen, je zo’n goede culturele en historische basis geven dat je vanuit dat kritische perspectief van de Oudheid heel veel moderne fenomenen en dingen kunt begrijpen, en dat je dus heel geschikt bent voor allerlei soorten banen.” Je kunt bijvoorbeeld bij een culturele instelling werken, speechschrijver worden bij een politieke partij, of journalist worden bij een blad als de Groene Amsterdammer, licht Koen toe. “Aan de andere kant komen op dit soort opleidingen veel mensen af die heel gepassioneerd zijn voor juist die wereld van de Oudheid en je ziet dat zij daar op een of andere manier door mee willen gaan.'

'Als je interesse hebt in de Oudheid kun je die interesse heel makkelijk gebruiken, zeker door een opleiding als de onze, om veel meer te leren. Mensen zeggen snel dat je geen studie moet doen die alleen maar leuk is, maar het mooie is dat juist omdat je het zó leuk vindt, je bij uitstek in staat bent om je daar zo in te verdiepen en er zo goed in te worden dat je daar heel veel mee gaat kunnen in welke baan je later ook gaat hebben.'

Koen Vacano is promovendus bij de opleiding Oudheidwetenschappen en doet onderzoek naar de manier waarop de Klassieke epische verhalentraditie doorwerkt in hedendaagse films. Zijn onderzoek is onderdeel van het project  'Anchoring Innovation', dat gaat over manieren waarop fenomenen, thema’s en verhalen uit de Oudheid worden gebruikt als basis voor moderne dingen in onze tijd, zoals bouwwerken of films.