Tijdens het Kernvak Duitslandstudies leer je de belangrijkste politieke, culturele en sociaal-economische ontwikkelingen in de turbulente geschiedenis van het moderne Duitsland te plaatsen. Je verwerft inzicht in de continuïteiten en breuken en neemt kennis van de belangrijkste historiografische debatten over de periode 1870 tot heden. Daarbij is ook aandacht voor de bijzondere actualiteit en urgentie van veel van deze historische debatten voor het zelfbeeld en de politieke koers van de Bondsrepubliek. Tegelijkertijd staan we stil bij geschiedwetenschappelijke en interdisciplinaire analysemethoden en bereid je je voor op je eigen scriptieonderzoek.

Naast het Kernvak worden twee verplichte themavakken aangeboden:

Het verenigde Duitsland, recente geschiedenis sinds de val van de muur

In dit college onderzoeken we de oorzaken van de val van de Muur, de debatten over de Duitse eenheid en de gevolgen van de keuzes die in 1989-1990 zijn gemaakt. Daarbij kijken we naar de coördinaten van de Duitse buitenlandse politiek, de positie van oude en nieuwe politieke partijen, de verhouding op de werkvloer, de debatten over nieuwkomers en de spanningen tussen Oost- en West-Duitsland. Leek de Bondsrepubliek in de loop van de jaren negentig steeds meer de zieke man van Europa te worden, na een aantal harde hervormingen van de verzorgingsstaat bleek het land veerkrachtiger dan ooit. Toch is er de laatste jaren ook veel kritiek. Hoe gaat het land om met de opkomst van radicaal-rechts? Is Duitsland nog wel het voorbeeldland dat het pretendeert te zijn? Of moeten we nu spreken over een nieuwe Duitse kwestie in het hart van de Europese Unie?

Germany in the World: Perspectives of Global History  

In dit vak wordt Duitsland in een wereldwijde context geplaatst en onderzocht als kruispunt in een web van ‘connected histories’. Dit geldt uiteraard in de eerste plaats voor beide wereldoorlogen die Duitsland vocht en verloor, en voor de Koude Oorlog die het land daarna tot grensgebied van een wereldwijd conflict maakte. Ook het kolonialisme en de dekolonisatie lieten diepe sporen na in de Duitse samenleving, die in de gehele 20ste eeuw gevormd werd door omvangrijke, meer of minder vrijwillige migratiestromen. Maar ook economisch speelde Duitsland een wereldwijde hoofdrol, namelijk bij het ontstaan van een omvattende markteconomie. “Made in Germany” werd een internationaal begrip. Technologie en innovatie bepaalden het (West-)Duitse zelfbeeld, bijvoorbeeld in de auto-industrie, terwijl de internationalistische DDR voor korte tijd uitgroeide tot industriële steunpilaar van het Warschau Pact. In de late 20ste eeuw was de Duitse consumptiecultuur volledig vervlochten met de wereldwijde circulatie van producten en ideeën – een complex samenspel, dat in het geschiedwetenschappelijk onderzoek steeds meer aandacht krijgt.

Onderdeel van het verplichte programma zijn een twee- en een zevendaagse excursie naar Duitsland. Deze hebben een bijzondere meerwaarde omdat je ter plaatse inzicht krijgt in actuele vraagstukken voor de Duitse politiek en samenleving én in de nog altijd voelbare erfenissen van de Duitse geschiedenis. De tweedaagse excursie aan het begin van het studiejaar voert je door onder meer het postindustriële Roergebied en naar het Haus der Geschichte in Bonn. De weekexcursie gaat naar Berlijn en Oost-Duitsland, waar je college volgt op de universiteit, Gedenkstätten bezoekt, in gesprek gaat met vertegenwoordigers van politieke partijen en burgerinitiatieven en ook culturele evenementen bezoekt.

Het programma kent 12 EC aan keuzeruimte, die je kunt opvullen met elk jaar wisselende keuzevakken of met een stage. In het academisch jaar 2022-2023 worden de volgende keuzevakken aangeboden:

Western Civilization. Exploring the history of a contested concept (Dr. Natalie Scholz)

Het vak gaat op zoek naar de betekenis en het gebruik van de begrippen 'het Westen' en 'beschaving' in de moderne geschiedenis. Sinds er geschiedenis wordt geschreven dienen 'beschavingen' als een kader om relaties tussen verschillende delen van de wereld te beschrijven. Meestal vormden termen als 'beschaving', 'moderniteit', 'Europa' en 'het Westen' een soort conceptuele eenheid, en de opkomst van het idee 'westerse beschaving' was aan het einde van de negentiende eeuw nauw verbonden met het Europese imperialisme. Na de Tweede Wereldoorlog en in de Koude Oorlog was 'het Westen' een soort evidente werkelijkheid geworden. Er kon zowel een min of meer duidelijk afgebakend geografisch gebied mee bedoeld worden, als ook een set van politieke en morele waarden. Normatieve en descriptieve ladingen lopen steeds door elkaar.

Recente debatten over global history, eurocentrisme en de dekolonisatie van de geschiedwetenschap hebben de vanzelfsprekendheid van deze voorstellingen ondergraven. Daar sluit dit vak bij aan: we bespreken 'het Westen' en 'beschaving' als 'contested concepts' met hun eigen intellectuele en culturele geschiedenis, die zich niet in de laatste plaats in Duitsland afspeelt. We bestuderen sleutelteksten van de 18de tot de 20ste eeuw en leggen ook de link met andere cruciale aspecten, zoals ras, gender en moderniteit – inclusief niet-westerse perspectieven op het thema.

Jews in Weimar and Nazi Germany (Dr. Moritz Föllmer)

In de Weimarrepubliek vormden joden maar 1% van de Duitse bevolking. Onder deze minderheid bleef het omstreden wat het joodszijn precies betekende en hoe belangrijk het überhaupt was. Liberale, orthodoxe en zionistische joden, socialisten en conservatieven, Duitse middenklassers en arme immigranten uit Oost-Europa leefden door elkaar, met veel debat en discussie. Deze diversiteit is zichzelf al fascinerend. Maar het bestuderen ervan kan ook helpen te begrijpen hoe Duitse joden reageerden op de groeiende antisemitische druk, voor en na 1933. We onderzoeken hun ervaringen van uitsluiting en vervolging, de praktische en emotionele drempels van emigratie en de pogingen van degenen die achterbleven om aan deportatie en genocide te ontkomen.

Het is mogelijk om in plaats van de keuzevakken stage te lopen. Ook zijn er veel studenten die ervoor kiezen om na afloop van de keuzevakken stage te gaan lopen. Een stage levert een grote meerwaarde op bij het vinden van een baan na je studie. De meeste studenten lopen stage bij een krant, het Duitsland Instituut of bij een ambassade.

Als onderdeel van het kernvak bepaal je een thema voor je scriptie en schrijf je een eigen onderzoeksopzet. In overleg met je begeleider werk je je onderzoek in het tweede semester verder uit tot een masterscriptie. Het docententeam bestaat uit actieve academische onderzoekers van de UvA en het DIA, zodat je altijd verzekerd bent van een scriptiebegeleider met actuele kennis van zaken.